Enerji Kaynağı Olarak Doğal Gazın Ekonomik Önemi

Enerji Kaynağı Olarak Doğal Gazın Ekonomik Önemi

Kıt kaynak olarak doğada bulunan fosil yakıtlardan elde edilen enerjiye ulaşmak ve bu enerjiyi kullanmak, devletlerin hem güçlü bir ekonomiye sahip olmaları hem de küresel ekonomik sistemde sürdürülebilir rekabette bulunmalarıyla doğrudan ilişkili hale gelmiştir.

Doğal gazı ekonomik açıdan değerli kılan birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden ilki, doğal gazın enerji kullanımı konusundaki verimliliğidir. Nitekim doğal gaz, diğer fosil yakıtlar arasında tam yanma aşamasına ulaştığında maksimum enerji verimliliği sağlamaktadır ki bu da doğal gazı enerji piyasasında ham petrolden sonra ikinci sırada öneme sahip kılmaktadır.

Enerji verimliliğinin yanında, doğal gazın alternatiflerine kıyasla düşük fiyatlı olması, işleme ve bakım maliyetlerinin uygun olması, çevre dostu olması ve taşıma sorununun olmaması doğal gazı değerli kılan diğer faktörler olarak gösterilmektedir.

Ekonomik uygunluk ve kullanılabilirlik açısından birçok avantaja

sahip olan doğal gaza yönelik talep yıllar içerisinde artmış ve doğal gaz küresel enerji ticaretinin kritik bir ürünü haline gelmiştir. Doğal gazın ticaretinde rezerv, üretim ve tüketim miktarları belirleyici olmaktadır.

Hidrokarbon kökenli bir yakıt türü olan doğal gaz, dünya üzerinde üretim ve tüketim açısından dengesiz bir dağılım göstermekle birlikte, bu dengesizliğin rezervlerin bulunduğu bölgelerde küresel güçlerin rekabet stratejisini doğrudan etkilediği ifade edilebilir. BP’nin 2021 yılı verileri baz alınarak, en çok doğal gaz rezervine sahip olan ilk 10 ülke sıralanmıştır. Buna göre, ülke bazında bakıldığında, 2020 yıl sonu itibariyle;

Rusya 37,4 trilyon m3 ile ilk sıradayer almaktadır. İkinci sırada bulunan İran’ın 32,1 trilyon m3, üçüncü sırada bulunan Katar’ın ise 24,7 trilyon m3 doğal gaz rezervi bulunmaktadır. Dördüncü sırada yer alan Türkmenistan ise 13,6 trilyon m3 rezerve sahiptir. İlk dört sırayı paylaşan ülkelerin sahip oldukları toplam rezervlerin dünyaya göre oranı %50’yi aştığı görülmektedir.

Dolayısıyla, söz konusu ülkelerin bulunduğu Avrasya ve Orta Doğu bölgelerini jeopolitik ve jeoekonomik açıdan oldukça önemli kılan bu durum, küresel güçlerin bölgedeki rekabet stratejilerini de doğrudan etkilemektedir.

Doğal gaz kullanımı itibariyle hem kömürden hem de petrolden çok daha kolaydır. Diğer enerji kaynaklarına göre çok daha temiz olan ve çevreye kirlilik yaymayan doğal gaz, devletler için önemli bir enerji kaynağı haline gelmiştir.

Doğal gazın kullanımı çağdaş uluslararası sistemdeki yeri ve insanların gündelik yaşamındaki önemi çok büyüktür. İnsanların evlerindeki kullandıkları elektrikten, sokaklarda kullandıkları arabaya kadar hepsi için enerji kaynakları gerekmektedir.

Dünya’mız üzerindeki enerji kaynakları talebini çok fazla arttırmıştır. Ancak talep ve arz arasındaki dengesizlik bu enerjinin paylaşımı konusunda bazı sorunlara neden olmaktadır.

Talep ve arz arasında yaşanan dengesizliğin en önemli ürünleri ise yine petrol, doğal gaz ve kömürdür. 2023 yılında bile bu üç enerji kaynağı, dünya enerji talebinin %80’ini karşılamaktadır.

3 enerji kaynağı olan petrol, doğal gaz ve kömür yerel enerji kaynakları arasında yerini almışken; bu kaynakların talep boyutuna bakıldığında, talebin global bir çapta geldiğini görmek mümkündür.

Buna bir de özellikle küresel piyasasının yaşadığı doğal gaz ve petrol kıtlığını da eklersek durumun ne kadar vahim bir hale geldiğini anlamak çok da zor olmayacaktır.

Doğal Gaz Nedir?

Doğal gaz yer kabuğunun içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Bir petrol türevidir. Yakıt olarak önem sıralamasında ham petrolden sonra ikinci sırayı alır.

Doğal gazın büyük bölümü (%70-90’ı), Metan gazı (CH4) adı verilen hidrokarbon bileşiğinden oluşur. Diğer bileşenleri; etan (C2H6), propan (C3H8), bütan (C4H10) gazlarıdır.

İçeriğinde eser miktarda karbondioksit (CO2), azot (N2), helyum (He) ve hidrojen sülfür (H2S) de bulunur. Doğal gaz konvansiyoneldir ve konvansiyonel olmayan doğal gaz türleri arasında kaya gazı, kum gazı ve kömür gazı bulunur.

Doğal gazın %95 kadarı yakıt olarak kullanıldığından kalori değeri çok önemlidir. Kalori değeri, gazdaki hidrokarbonların oranına bağlıdır ve doğal gazın satışında “1 milyon Btu/1000 m3 “ gaz esas alınır. Doğal gazı oluşturan hidrokarbon bileşikleri, yeraltındaki petrolün de bileşenleridir. Doğal gaz geçmişte petrol üretimi esnasında ortaya çıkan yararsız bir atık olarak görülmüş ve petrol üretim tesislerinde yakılarak uzaklaştırılmıştır. Günümüzde ise değerli ve stratejik bir enerji kaynağı olarak sıklıkla evlerde ve endüstride kullanılmaktadır.