Münhasır Ekonomik Bölge, Türkiye ve Doğu Akdeniz

Türkiye kendi sondaj gemisiyle bu yıl bitmeden Akdeniz’de sondaja başlaması, kendisine ait gemilerle denizlerde hidrokarbon rezervleri aramaya girişecek olması, Doğu Akdeniz’deki enerji denkleminin yeniden kurgulanmasına yol açacaktır. Halen bölgede hidrokarbon rezervlerine ulaşmış olan İsrail ve GKRY ürettikleri gazı Avrupa’ya en ekonomik şekilde nasıl nakledeceklerini tartışadursunlar, Türkiye’nin muhtemel keşifleriyle Avrupa’ya en yakın ve ucuz nakil hattının neresi olduğu, uygulamada kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Bölgedeki diğer üreticiler de bu hatta eklemlenmenin yollarını arayacaktır. Başka bir deyişle, Doğu Akdeniz hidrokarbon rezervleri/kaynaklarının nakil güzergâhını ve nakliye kurallarını Türkiye tespit edecektir.
Türkiye’nin kendi gemilerinin yanı sıra, başkalarıyla iş birliği halinde de arama, kazma ve çıkarma faaliyetinde bulunacağının açıklanmasıdır. Halen İtalya’nın ENI, İngiltere’nin BP ve ABD’nin Nobel firmaları bölgede faaliyet göstermektedir. Türkiye ile iş birliğine hazır birçok firmanın sırada beklediğini biliyorum. Bunlar arasında Rusya ve Güney Kore firmaları şimdilik öne çıkıyor. Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin kimi enerji partneri olarak seçeceği,bölgedeki çok büyük potansiyel dikkate alındığında sadece bölgesel değil, küresel enerji politikasına da etki edecek bir mahiyet arz etmektedir.
Türkiye’nin Enerji Stratejisinin Akdeniz’e yönelik hedeflerine başarıyla ulaşabilmesinin olmazsa olmaz şartı, Akdeniz’de "Münhasır Ekonomik Bölge" ilan edilmesidir. Türkiye ve KKTC Doğu Akdeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge(MEB) ilan etmeli...
Türkiye’nin 1986’da Karadeniz’de ilan ettiği Münhasır Ekonomik Bölge, bu alanda gerçekleştirdiğimiz hidrokarbon rezervleri arama, sondaj ve çıkarma faaliyetlerini hukuksal açıdan kolaylaştırmaktadır. Aynı şeyin Akdeniz’de de yapılması gereklidir. İsrail, Mısır, Lübnan ve GKRY’nin kendi Münhasır Ekonomik Bölgelerini Akdeniz’de ilan ettikleri, hatta kendi aralarında ekonomik bölge sınırlandırma anlaşmaları yaparak, yasama organlarında onayladıkları bir ortamda, Türkiye’nin bu adımı hala atmamış olmasının izahı kabil değildir.
Türkiye’nin 1982 tarihli BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf olmadığı, Münhasır Ekonomik Bölge’nin de orada tanımlandığı, dolayısıyla Türkiye’nin taraf olmadığı sözleşmeden kaynaklanan bir hakkı kullanamayacağı iddiasının geçerliliği yoktur. Öyle olsaydı, Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölgemizi nasıl ilan edecekti?Özetle, Sözleşme ve uluslararası yargı kararları hakkaniyete uygun bir çözüm için; “ilgili tüm taraflar arasında varılacak bir antlaşmadan” bahsetmektedir. Bununla birlikte "MEB’in tek taraflı ilan edilemeyeceğine ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Akdeniz’de sondaj çalışmalarına başlamadan önce mümkün olan en geniş deniz sahasında Münhasır Ekonomik Bölge’nin ilan edilmesi için gereklidir. Bu yapılmadığı takdirde, gemilerimiz kendi sularımızda dolaşacaklar, bizim uluslararası sular dediğimiz alana geçmeye çalıştıklarında ise karşılarında, o alanın kendi Münhasır Ekonomik Bölgesi olduğunu iddia eden devletlerin engelleme girişimlerini bulacaklardır. Bu ise gereksiz vakit kaybına yol açacaktır.
Unutmayalım ki, Doğu Akdeniz’e en uzun kıyı uzunluğuna sahip olan Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölgesi, diğerlerine nazaran en geniş alanı oluşturacaktır. Bu ise sadece arama, sondaj ve üretim için değil, başka ülkelerin kendi kaynaklarını Avrupa’ya ulaştırmaları için Türkiye’nin alanından geçmelerini zorunlu hâle getirecektir.
Doğu Akdeniz
Doğu Akdeniz'de Kıbrıs sorununun devam etmesi, anlaşma ile belirlenmesi gereken münhasır ekonomik bölgelerin belirlenememesi sonucunu doğurmuştur. Sorunsuz bir ekonomik bölge ilanı için bir kıyıdan diğerine toplam 400 mil genişlik olması gerektiği ve Doğu Akdeniz'de bu mesafenin bulunmadığı gerçeği (Yunanistan-İsrail ekseni Kıbrıs adasının konumu nedeni ile yorum dışı tutulmaktadır), bu sorunun çözülememesinde önemli etkenlerden biridir.Bunun yanında tek sorun Kıbrıs ile ilgili değildir. Ana gündem maddesi Kıbrıs olduğu için çok göze batmasa da, Yunanistan'ın münhasır ekonomik bölge ilanında Meis adası büyük bir sorun kaynağı teşkil edecektir. Kaş ilçesine 5, en yakın olduğu Türkiye kıyısına ise sadece 2 km uzakta bulunan bu küçük ada, Yunanistan tarafından Türkiye'nin Akdeniz'e açılmasında en büyük engel olarak ortaya konacaktır. Türkiye zengin doğalgaz/petrol yatakları olduğu öngörülen Akdeniz havzasında doğal olarak münhasır ekonomik bölgesinin daraltılmasını istememektedir. Önümüzdeki günlerde, bu mücadele'nin sonuçlarını hep birlikte görüp analiz etme fırsatım olacaktır.
Münhasır Ekonomik Bölge (MEB)
GKRY, Doğu Akdeniz’deki zengin kaynaklardan istifade etmek maksadı ile tek taraflı olarak Yunanistan’la birlikte hareket ederek 1982 tarihinde imzalanan Deniz Hukuk Konferansı (DHK) kapsamında Münhasır Ekonomik Bölge tesis etme yoluna gitmiştir. Buna bağlı olarak, GKRY Mısır, Lübnan ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlama anlaşması yapmış ve Suriye ile görüşmeler devam etmektedir. GKRY ile Mısır arasında MEB Sınırlandırmasına İlişkin Anlaşma 17 Şubat 2003 tarihinde imzalanmış, Şubat 2004’de de BM’ye tescil ettirilmiştir. Bununla da kalmayarak, GKRY Parlamentosu, GKRY-Lübnan MEB sınırlandırma anlaşması imzalandıktan sonra 26 Ocak 2007 tarihinde bir yasa kabul ederek Kıbrıs Adası’nın güneyinde, Mısır ve Lübnan ile çizdiği sınırların içerisinde 13 adet petrol arama ruhsat sahası ilan etmiştir. GKRY’nin ilan ettiği 13 adet ruhsat sahasının toplam yüzölçümü 70.000 km²’dir.