Doğu Akdeniz Gaz Hub'ının gelişimi..

Avrupa kıtası'nda, gaz hub'ının gelişimi, piyasa serbestleştirmesinin dinamiklerini yansıtmaktadır ki bu da hiçbir şekilde homojen değildir. Bununla birlikte,Güney Doğu Akdeniz piyasaları, sınırlı mevcut altyapı ağlarının mirası ve sınırlı sayıdaki tedarikçiye güvenilmesi de dahil olmak üzere birçok nedenden ötürü geride kalıyor. Avrupa pazarlarına genel olarak baktığımızda ve başarılı TTF'nin(Title Transfer Facility-Başlık Aktarma Tesisi, Kasım 2002'den bu yana Hollanda'da doğalgaz için sanal ticaret noktası) Hollanda'da kurulmasına rağmen üstesinden gelmek için önemli engeller var. Bunlar, ara bağlantıların olmaması, depolama tesisleri, fiyatlama şeffaflığı ve likidite sorunu, aynı zamanda pazar kültürünün kademeli olarak değiştirilmesi ve gaz ticaretine yönelik tutumların yapılması ihtiyacı içindedir. Doğu Akdeniz bölgesinde sadece Kıbrıs ve Mısır bir gaz ticaret merkezi kurulması için aday olarak kabul edilebilir. Suriye, Lübnan ve İsrail'in öngörülebilir bir gelecekte buna izin vermeyecek kısıtlamaları ve sorunları var... Afrodit rezervuar'nın keşfedilmesinin yanı sıra, Kıbrıs ne gaz hacmi ne de bir gaz merkezi kurmak için gereken altyapıya sahip değildir. Ancak, özellikle stratejik coğrafi konumu göz önüne alındığında, uzun vadede potansiyel var. Kıbrıs, Doğu Akdeniz bölgesinde AB düzenleyici sistemlerle tamamen uyumlu tek AB üyesi ülkedir... Doğu Akdenizde potansiyel olarak keşfedilen ancak kanıtlanması gereken bu doğal gaz bölgede büyük miktarda tüketilebiliyor olsa da, çoğunlukla Mısır, İsrail ve Türkiye sularında keşfedilecek potansiyel keşifler, sonunda Avrupa'ya ihrac edilebilir... Günümüzde, bölgesel bir Enerji Verimliliği bölgesinde VTP'nin(Virtual Terrain Project-Sanal Arazi Projesi) yeri rekabet edebilmek için, bir bölgedeki her ülke, sağlam bir arabağlantı sistemi, LNG terminalleri ve depolama tesisleri kurmak ve ayrıca yerli üretim potansiyelini açmak zorunda kalacaktır ; Bunların hepsi sektörde muazzam yatırımlar gerektirmektedir. Kıbrıs'ta bulunan tek bir VTP(Virtual Terrain Project-Sanal Arazi Projesi) ile bir Doğu Akdeniz bölgesel enerji verimliliği bölgesi kurmak mümkün. Ancak sınırlı altyapı ve gaz alım satımı platformları, fiyat şeffaflığı ve likiditesi eksikliği ve pazar kültürünün olmaması ile bunu başarmanın çok uzun bir yolu var ve Doğu Akdenizi bir doğal gaz ticaret merkezi haline getirmek için AB'nin uyumlu çaba ve desteğini gerektirecek... Kıbrıs, İsrail, Mısır ve nihayetinde Lübnan, Kıbrıs'taki VTP ile bir Doğu Akdeniz bölgesel enerji verimliliği bölgesi kurmak için birleşebilirler. Bununla birlikte, bölgedeki olaylar buna meydan okuyabilir.Gerekli altyapı projelerinin sermaye yoğunluğunu ve yatırım döngüsünün uzunluğu göz önüne alındığında, mevcut fiyatlama ve siyasi dinamiklerin bölgedeki projeler için ciddi zorluklar yarattığı açıktır. Bu ortam,en uygun piyasa mekanizmalarının hayatta kalmasını tetikliyor, sonuçta, enerji altyapısına ve bağlantı noktalarına ilgili yatırımları sağlamada ilk sırada yer alabilecek ülke, bölgesel gaz ticaret bölgesinde kilit oyuncu haline gelebilecek... Mısır'da sıvılaştırma için İsrail ve Kıbrıs gazını çekmek Avrupa'ya ve ötesine ihraç etmek için bölgenin jeopolitiği ve ticari zorlukların aşılması gerekecek. Bu tür tartışmalar bir süredir devam ediyor, ancak hem siyasi hem de ticari engeller ile karşı karşıyalar. İsrail ve Kıbrıs'tan gelen gazın Mısır'a taşınması, sıvılaştırılması, taşınması ve yeniden gazlaştırılması için toplam maliyet, boru ile taşınan Rus gazıyla rekabet etmeyi zorlaştırıyor. Eğer bu başarısız olursa, Mısır kendi büyük miktardaki doğal gaza dayalı fiziksel bir ticaret merkezi oluşturmaya devam edebilir. Fakat o zaman bile, fiyatlandırma şeffaflığının eksikliği, pazar kültürü ve gaz ticaretine yönelik tutumlar da dahil olmak üzere üstesinden gelinmesi gereken önemli engeller var... Ulusal gaz pazarının hacmi ve öngörülen büyümesinin yanı sıra altyapı geliştirme seviyesi ve boru hattı gazı ve LNG için altı giriş noktası göz önüne alındığında, şu anda Türkiye, bölgedeki doğal gaz merkezi olma konusunda en güçlü konuma sahiptir. Kürdistan, TANAP, ve Türk Akımı'ndan potansiyel boru hatları ile gelecekte en az sekiz giriş noktası olabilir.Türkiye, Cezayir, Katar ve Nijerya'daki spot pazarlardan LNG ithal ederken Rusya, Azerbaycan ve İran ana boru hattı gaz tedarikçileri konumundadır. TAP tamamlandıktan sonra Türkiye'nin Yunanistan'a en az bir ara bağlantısı (ve bir çıkış noktası) olacak.