TANAP ve Türk Akımı ile Türkiye Merkez Olma Yolunda Büyük Bir Adım Atıyor - 2

 Türk Akımı, TANAP ve daha fazla LNG yeniden gazlaştırma kapasitesi gibi ülkenin batı kesiminde bu sorunu azaltabilir. Türkakım çözüm olursa, hem Türkiye hem de AB, Rus doğalgazına daha fazla bağımlı hale gelecek.

Türkakım kararları, Güney Gaz Koridoru'nun genişletilmesinden daha az faktöre ve gerçekleştirilecek aktöre bağlıdır. Moskova'dan yeterli irade ve Erdoğan'ın da kabul etmesiyle, proje önce sınırlı kapasitesiyle gerçekleştirilebilir. Piyasa gelişmeleri izin verirse Türkiye, ülkenin batısı üzerinden Rus gazı için bir merkez haline gelebilir ve daha uzun vadede Orta Asya ve Orta Doğu'dan gelen bir gazın yanı sıra Orta ve Doğu bölgelerine de hizmet verebilir. Sonuç, doğal gaz taşımacılığının ekonomisi ve çevresindeki siyasi gelişmelerin renklendirdiği yerel kararlara bağlıdır.

Türk akımı ve Rus doğal gazı, başlangıçta 63 milyar metreküp/yıl kapasiteli dört hattan oluşacak şekilde tasarlandı. Ukrayna üzerinden Trans-Balkan boru hattına bir alternatif olarak düşünülmüştü. Türkiye ile Rusya arasındaki ikili ilişkilerde yaşanan çözülmenin ardından tekrar rayına oturmuştur, ancak artık yılda 15,75–31,5 milyar metreküp taşımak üzere yalnızca bir veya iki hatla tasarlanmıştır. Bir hat Türkiye pazarına hizmet edecek, ikinci hat ise Türk müşterisi için Lüleburgaz'da ve Avrupalı ​​müşteriler için Yunanistan sınırına yakın İpsala'da teslimat noktaları bulunan Gazprom tarafından kurulan bir doğal gaz merkezi aracılığıyla Güneydoğu Avrupalı ​​alıcılara yönelik olacak. Türkiye, transit rolünden kazançlı çıkacak olsa bile, başlangıçta büyük hacimli Rus doğalgazını Avrupa'ya taşıma konusunda isteksizdi. Rusya'nın Ukrayna'yı (Kuzey Akım2 ile birlikte) bir geçiş ülkesi olarak ortadan kaldırmasına yardım etmek, yalnızca Ukrayna ile değil, aynı zamanda AB ve ABD ile de siyasi ilişkilere meydan okuyabilir. Ancak teslimat noktasının AB dışı topraklarda olması Gazprom'un AB mevzuatına uymaktan kaçınmasını sağlayacaktır. 

Rusya, Türkiye'den piyasaya doğalgaz taşıma sorumluluğunu, Trans Adriyatik Boru Hattı veya Interconnector Yunanistan-İtalya Poseidon boru hattı ile taşıma talebinde bulunması gereken alıcılara verecekti. Trans Adriyatik Boru Hattı'nın başlangıç ​​kapasitesi, tamamı Şah Deniz 2 doğal gazına tahsis edilmiş 10 milyar metreküp/yıl'dır ve 25 yıl süreyle AB Üçüncü Taraf Erişim gerekliliklerinden muaftır. Trans Adriyatik Boru Hattı'nın Rus doğalgazını taşımak için 20 milyar metreküp/yıl'a genişletilmesinin AB tarafından muaf tutulup tutulmayacağı net değil. Türkiye için büyük hacimli Rus doğalgazını Avrupa'ya taşımak, Türkiye'nin iç Doğu-Batı altyapısında neredeyse hiçbir kapasite artışı sağlamamakta ve ülkeyi daha uzun süre Rus doğalgazına daha bağımlı hale getirmektedir. Orta Doğu, Hazar Denizi ve Avrupa'nın kavşağında bir geçiş merkezi olarak büyüme şansını azaltacak veya en azından meydan okuyacaktır.

Öte yandan Türkiye'nin Turkstream'e gitmesi için bir doğal gaz arz güvenliği var. Batı Türkiye'deki talep mütevazı bir hızla artmaya devam edeceğinden, Trans-Balkan hattındaki akışlardaki kesintiler, özellikle 14 milyon nüfuslu İstanbul bölgesinde ciddi arz sıkıntısı yaratabilir. Rusya'nın Güney Akım ve BlueStream II başarısızlıklarından sonra Trans-Balkan boru hattı güzergahında Ukrayna'yı ortadan kaldıracak başka güney ulaşım seçenekleri yok. Yenilenen Türk-Rus ilişkileri daha geniş bir bölgesel entegrasyonun ve ikili ilişkilerin daha önemli hale gelebileceği jeopolitik değişim. Türk Akımı projesinin olası bir şekilde gerçekleşmesini takiben ekonomik karşılıklı bağımlılık, Suriye, Ukrayna ve başka yerlerde devam eden bölgesel jeopolitik rekabetle bir arada var olabilir.

Yaptırımlar kaldırıldığı için İran önemli bir küresel doğal gaz ihracatçısı olabilir. İran'ın hem karada hem de karada muazzam bir potansiyeli var. Ruhani hükümetinin ana önceliği, Basra Körfezi'ndeki mevcut yaklaşık 172 milyar metreküp/yıl doğalgaz eklemesi beklenen dev Güney Pars kıyı sahasının kalan 14 fazını geliştirmek olmuştur. 210 milyar metreküp/yıl. Mevcut 12 aşamanın ve diğer karasal alanların zaman çerçevesi, İran'ın memba ve orta ölçekli sanayide milyarlarca dolarlık yabancı yatırım çekme yeteneğine ve ayrıca uygun bir yasal ve sözleşme çerçevesi yaratma yeteneğine büyük ölçüde bağlı olacaktır. İran'daki düşük maliyetli ortama rağmen, ülkenin teslim olabilmesi için birkaç yıl geçmesi gerekebilir. Üretilen doğal gazın çoğu, ihracat için çok az fazlalık bırakan yaygın talep büyümesi nedeniyle yurt içinde tüketilecektir. İran, daha fazla petrol ve petrokimya ürünü üretmek ve böylece başta Avrupa'da ve başka yerlerde olmak üzere pazar payını eski haline getirmek için eskiyen petrol alanlarına enjeksiyonunu artırıp artırmamayı seçmek zorunda kalacak; ya da doğal gazdan üretilen gücü ya da daha fazla doğal gazı ihraç edin. Ancak, Türkiye'ye doğal gaz ihraç eden İran Doğalgaz Ana Hattı I'de, kompresör istasyonlarına bağlı olarak maksimum kapasite 11-16 milyar metreküp/yıl olup, bu kapasitenin halihazırda 11 milyar metreküp/yıl kullanıldığı, ek hacimler için çok az yer bırakmaktadır. İran, farklı komşu ülkelerle doğal gaz ihracatına ilişkin bir Mutabakat Zaptı ve satış ve satın alma anlaşmaları imzaladı. Genel olarak İran doğal gaz ihracatı için, ülke, Türkiye'ye ve ötesine veya yakın gelecekte başka yerlere çok maliyetli, uzun ve ikili boru hatlarına yatırım yapmaktansa Katar'ı kopyalayacak ve LNG ihracatçısı haline gelecektir.

 Irak'ın Kürt bölgesi, Türkiye'ye yeni arz için daha güçlü bir seçenek gibi görünüyor. Türk-İngiliz Şirketi Genel Energy tarafından 350-400 milyar metreküp doğalgaz rezervine sahip Miran ve Bina Bawi sahalarının geliştirilmesi 2,9 milyar ABD Doları tahmini maliyetle devam ediyor 2,5 milyar ABD Doları 250 km'lik bir boru hattının finansmanı, ihaleye rağmen hala çözümlenmemiş durumda. Türkiye topraklarındaki bölgenin inşaatına başlanmış olup, inşaat nispeten kısa bir zaman diliminde tamamlanabilmektedir. Türk yetkililer, nakliye çözümünün gerçekleşmesi halinde Irak doğalgazının Türkiye'ye yapılacak ithalat için en ucuz seçenek olacağını defalarca dile getirdiler.

Ancak asıl engel Irak'taki güvenlik sorunlarıdır. Şirketlerin Kuzey Irak'ta güvenliği finanse etmek için daha fazla finansmana ihtiyacı var ve mültecilerin Kürt Bölgesel Yönetimi'ne akması, ülkedeki terör saldırılarıyla birleştiğinde şirketleri yukarı ve orta ölçekli işlere yatırım yapmaktan alıkoyuyor.

AB'deki LNG nakliye kapasitesinin ve LNG alma yeniden gazlaştırma terminallerinin önemli ölçüde genişlemesi, doğal gazı küresel bir emtia olma eşiğine getiriyor. Kara ile çevrili olmayan devletler boru hattı taşımacılığına daha az bağımlı hale gelir ve konvansiyonel doğal gaz tedarikçilerinin (Rusya, Azerbaycan ve diğerleri gibi) ve transit ülkelerin (Türkiye gibi) rolü ve stratejik konumu zayıflayabilir. Amerika, Avrupa ve Asya'daki bölgesel gaz fiyatları ve sözleşme formülleri, ikili sözleşmelerde üzerinde anlaşmaya varılmak yerine yakınsayabilir ve piyasa tarafından belirlenebilir. Türkiye'nin bir doğal gaz merkezi olarak konsepti hala gündemde olabilir, ancak orta ve uzun vadede. Doğal gaz sektörü, görkemli altyapı projelerinin ve meyvelerini vermeyebilecek iddialı temaların hakimiyetinde olma eğilimindedir.

İsrail ve Kıbrıs yakında Doğu Akdeniz bölgesinde yeni doğal gaz üreticileri olabilir. Türkiye'nin İsrail ile uzlaşması, Türkiye'nin Doğu Akdeniz bölgesinden doğal gaz ithal etmesi için fırsatlar yaratmaktadır. Potansiyel olarak, KKTC üzerinden denizaltı boru hatlarıyla İsrail'den Türkiye'ye 10-20 milyar metreküp/yıl doğalgaz ihraç edilebilir. Uygun fiyatlarla geniş ve büyüyen bir pazara erişim, İsrail Leviathan sahasının gelişmesini ticari olarak uygun hale getirebilir ve KKTC'nin münhasır ekonomik bölgesi (MEB) üzerinden Türkiye'ye bir denizaltı boru hattı inşa edilmesini haklı çıkarabilir.

İç enerji piyasasının ticari, finansal, düzenleyici ve altyapı sorunları çözülürse, altyapı genişlemesi yapılacak ve Doğu-Batı geçiş ülkesi olarak adım adım potansiyel rolün genişletilmesi daha olasıdır. Mevcut boru hattı doğal gaz tedarikçileri, Rusya, Azerbaycan ve İran ile 2022'lerde sona erecek sözleşme yenilemeleri önemli, ancak fiyat belirsizliği ve devam eden piyasa serbestleşmesi, yeni doğal gaz tedarikçileri, LNG ve siyasi gelişmeler, ithalatı daha açık hale getiriyor. Ayrıca BOTAŞ'ın doğal gaz iletim sisteminin kapasitesi altı giriş noktasının tamamında sınırlıdır. Örneğin Rusya'dan Kuzeybatı güzergâhından herhangi bir arz kesintisi meydana gelirse, bu doğal gazı diğer ithalat yönlerinden, örneğin doğudan (Azerbaycan veya İran) ikame etmek mümkün olmayacaktır.