Türkmen gazı Türkiye'den geçecek!

Türkiye doğal gaz merkezi olma hedefi kapsamında önemli bir iş birliğine daha hazırlanıyor...

Doğal gazda en fazla ihracatını Çin'e gerçekleştiren Türkmenistan, Trans Hazar Boru Hattı projesinin devreye alınmasını ve Azerbaycan ile Türkiye üzerinden Avrupa'nın da tedarikçisi olmayı hedefliyor.

Bu kapsamda 14 Aralık 2022'de imzalanan "Enerji Alanında İşbirliğinin Geliştirilmesine Dair Mutabakat Zaptı" çerçevesinde önceki gün Ankara'da kritik görüşmeler gerçekleştirildi.

29 Ocak'ta BOTAŞ binasında Türkmenistan'ın Ankara Büyükelçisi Mekan İşanguliyev'in katılımıyla Türkmengaz ve Türkmenpetrol yetkililerinin bulunduğu heyet ile BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı Mithat Aydın başkanlığında, Türkmenistan gazının Türkiye'ye ulaştırılması ve taraflar arasındaki kısa ve uzun vadeli iş birliği olanaklarının görüşüldüğü bir toplantı gerçekleştirildi.

BOTAŞ'ın Türkmenistan tarafına her türlü desteği vermeye hazır olduğu mesajı vurgulanarak Türkmen gazının Türkiye ve dünya pazarına açılması noktasında taraflar arasındaki daimî iletişimin iki devlet şirketi arasında da sürdürülmesinin öneminin altı çizildi.

GAZ AVRUPA'YA TÜRKİYE ÜZERİNDEN PAZARLANACAK

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere ve kendime ait analizlerime göre; yapılacak çalışmalar çerçevesinde ilk etapta Türkmenistan gazının Azerbaycan üzerinden Türkiye'ye ulaştırılması amaçlanırken, kısa ve uzun vadede bu gaz Avrupa'ya da Türkiye üzerinden pazarlanacak. Türkmenistan gazının Türkiye için daha uygun maliyetli olmasının hesaplandığı öğrenilirken, bu durum stratejik anlamda da Türkiye'nin diğer ülkelerle yaptığı doğal gaz anlaşmalarında elini güçlendirecek.

Türkiye, Rusya'nın dışında Azeri ve Türkmen gazını alarak ve LNG temin ederek bunları Avrupa'ya ihraç edecek ve böylece Türkiye büyük bir gaz ihracatçısına dönüşecek. Türkmenistan'ın yaklaşık 13.6 trilyon metreküplük ispatlanmış gaz rezervi bulunurken, bu ülke dünyada doğal gaz rezervi sıralamasında Rusya, İran ve Katar'ın ardından dördüncü sırada geliyor.

Türkmen gazının önce Azerbaycan'a oradan da TANAP üzerinden Türkiye ve Avrupa'ya sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak taşınmasının maliyet açısından uygun olmadığı ancak ek yatırımlarla boru hattı inşa edilerek bu sevkiyatın yapılmasının daha uygun olduğu çok daha gerçekcidir.

Bu girişim kapsamında Türkmenistan'ın kara ve Hazar Denizi'ndeki tesislerinde gaz üretim alanlarına ilave yatırım yapılması gerekebilecek. Türkmenistan'ın daha önce de doğal gaz satışı konusunda istekli olduğunu ancak Rusya'nın baskısı nedeniyle bu konuda adım atamadığı bilinmektedir, ancak Türkiye'nin siyasi ve askeri bakımdan Türkmenistan'ı koruma konusunda kararlı olduğu, o yüzden bugün bu tarihi fikir hayata geçirildi. Ben bunu tarihi bir olay olarak adlandırıyorum.

Türkmenistan gazının Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye'den oluşan bir konsorsiyumla ilk başta 10 milyar metreküp gibi bir hacimle taşınabileceğini, Türkmenistan gazının Türkiye için diğer gaz tedarik ülkelerinden maliyet göz önüne alındığında daha uygun olabileceğini dile getirmekte fayda var.

Türkmen gazının uygun bir fiyattan temin edilmesi durumunda Türkiye'nin gaz aldığı diğer ülkelere karşı elinin güçleneceğini belirtmek isterim. Bu da Türkiye'yi ne yapar? Bölgenin hatta dünyanın endüstri bakımından en zengin ülkelerinden yapar. Türkiye zaten bugün çok üretiyor, ihraç ediyor ama bunun için gaz lazım. Eğer Türkiye'nin gazı olursa Almanya'nın yerini alabilir. Gelecekte bu kaynaktan daha çok gaz tedarik edilebilir, 30 milyar metreküp kadar, ki Türkmenistan'ın böyle bir potansiyeli var. Bu, tabii Türkiye'nin vasıtasıyla Avrupa'ya ihraç edilebilir.

Türkiye'nin, Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF gibi gaz fiyatlarının belirlendiği ve büyük gaz firmalarının yatırım yaptığı bir merkeze dönüşmesinin uzun vadede mümkün olabilecektir. Türkiye, Rusya'nın gazını, Türkmen gazını alarak ve LNG temin ederek bunları Avrupa'ya ihraç ederse, bu Türkiye'yi büyük bir gaz ihracatçısına çevirebilir, belki de en az Rusya kadar önemli bir gaz ihracatçısına dönüştürebilir.

Dip Not- Türkmenistan, Rusya ve Çin'e 2022'de 40 milyar metreküpten fazla gaz ihraç etti. Türk Devletleri Teşkilatı'nın gözlemci üyesi statüsünde bulunan Türkmenistan, dünyanın önemli gaz tedarikçileri arasında yer alıyor. Türkmenistan’ın yaklaşık 13,6 trilyon metreküplük ispatlanmış gaz rezervi bulunuyor.

Türkmenistan, 2021’de 79,3 milyar metreküp gaz üretirken, bu gazın 36,7 milyar metreküpünü kendi kullandı. Ülke, Çin’e 31,5 milyar metreküp, Rusya’ya ise 10,5 milyar metreküp gaz ihracat etti. Türkmenistan ayrıca İran’a da gaz ihraç ediyor.