Bir siyasi projenin iflası: EastMed - Doğu Akdeniz gaz boru hattı

Bir siyasi projenin iflası: EastMed - Doğu Akdeniz gaz boru hattı artık bir olasılık değil, boş bir hayal

Doğu Akdeniz boru hattı projesi, Türkiye ve KKTC'ye karşı siyasi bir balon. KIBRIS'TA SIVILAŞTIRILIP AVRUPA'YA SATILMASI ise sadece bir fantezi. Maliyeti, sınırlı rezervleri ve yeşil enerjiye verilen öncelik politikaları nedeniyle Avrupa Komisyonu bu projeyi olumsuz görmektedir. Mevcut koşullarda rasyonel, uygulanabilir ve karlı görünmemekte, tamamen siyasi bir meseledir.

Hesaplamalar günümüzde Avrupa kıtasının doğal gaza çok uygun bir fiyatla ulaştığını göstermektedir. Öte yandan, East-Med projesi hayata geçirilirse, hesaplanan tüm maliyetlere ek olarak Avrupa’nın satın aldığı doğal gaz fiyatının şimdiye kıyasla iki kattan fazla olacağı tahmin edilmektedir. Dolayısıyla East-Med projesinin uygulanabilir olabilmesi için Doğu Akdeniz’deki kaynak fiyatlarının piyasa fiyatları ile rekabet edebilir seviyeye gelmesi şarttır.

Doğal gazın oluşumu, bileşimi ve maliyeti çok önemlidir…

Doğalgaz proje finansmanı petrolden farklıdır. Temel fark, gazın pazarlanabilirliğinde yatmaktadır. Gazla ilgili sorun ulaşımdır, çünkü boru hatları en iyi yoldur, ancak yalnızca iki ucu vardır (satıcı ve alıcı) ve yerine oturtulması pahalıdır. Ayrıca, fiyatların bölgesel talebe göre farklı olduğu, gaz için yalnızca bölgesel piyasalar mevcuttur. Uluslararası pazarın yokluğu, gaz projelerinin güvenilirliği açısından büyük bir endişe kaynağı.

Afrodit rezervuarı ve Leviethan bir kuru gaz sahasıdır. Afrodit ve Leviethan sahasını geliştirmek ve gaz ihraç potansiyelini değerlendirmek için bu sahadaki üretimi %99’dan fazla metan gazı içerecek kadar kuru olan LNG’ye dönüştürmek oldukça yüksek maliyetlidir ve bugünkü piyasa şartlarında rekabet edebilmesi mümkün değildir.

Covid-19 sonrası ortamda, boru hattı projesi artık teknik ve ekonomik olarak pek bir anlam ifade etmiyor. East-Med doğal gaz boru hattına yerelde farklı yaklaşımlar var mı diye sorarsanız; Potansiyeli oldukça imkansız kılan birçok siyasi neden, teknik, ekonomik ve pazar sorunları var. Kıbrıs gazı rekabetçi değildir ve mevcut piyasa koşullarında rekabet edemez. Ekonomik kısıtlamalar nedeniyle Kıbrıs gazının özellikle Afrodit Rezervuar ve Leviethan kuyu başı maliyet fiyatı GAZPROM’un AB’ye tedarik fiyatına eşittir ve ayrıca; Doğal gazın oluşumu, bileşimi ve maliyeti bu sektörde en önemli parametrelerdir.

ABD Başkanı Biden yönetimi, diplomatik kanallardan Yunanistan’a “Planlanmakta olan ‘East Med’ projesinin, ekonomik açıdan hayata geçirilebilmesinden tereddütleri bulunduğunu ve bu projeyi desteklemeyi düşünmediğini” bildirdi. Aynı görüş, İsrail ve Kıbrıs Rum Yönetimi’ne de iletildi.

Doğu Akdeniz Gazı İçin Optimum Çözüm: Türkiye Gaz Piyasası Üzerinden İhracat Modeli...

Joe Biden, İsrail ve Türkiye üzerinden Avrupa gaz şebekesine bir gaz boru hattı inşa edilmesini önerdi. ABD bir süredir petrol ve gaz fiyatlarında artışa hazırlanıyor. Şu anda şekillendiğini ve yavaş yavaş ortaya çıktığını gördüğümüz yeni bir petrol ve gaz tedarik girişimi var. Asıl amaç Basra gazını ve petrolünü Avrupa’ya taşımaktır. Artı tabii ki Doğu Akdeniz.

ABD’nin Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’deki yeni petrol ve doğal gaz kaynakları planını uygulamak için bölgede güçlü müttefiklere ihtiyacı var. Türkiye ve İsrail gibi. Bu nedenle öncelikle süregelen çatışmaların sona erdirilmesi gerekiyor. Türkiye, İsrail ve Kıbrıs’ta mevcut gazın üretimi ve gelecekte keşfedilecek potansiyel gaz kaynaklarının Avrupa’ya ulaşması ile ilgili tek ekonomik rotadır. Türkiye, bölgenin en önemli petrol ve  gaz ticaret merkezi ve en büyük pazarıdır.  Doğu Akdeniz’de Türkiye olmadan bir denklem kurmak mümkün değil.

Sonuç olarak; hemen hemen tüm petrol kuyuları “ilişkili gaz” üretir, bu durumda kuyu başına çıkarma maliyetleri kelimenin tam anlamıyla aynıdır. Ancak, keşfedilen Kıbrıs ve İsrail gazı, hiç petrol üretmeyen “kuru gaz” kuyularıdır. Petrol kuyularından daha derin, daha sıcak ve daha yüksek basınçlı olma eğilimindedirler. Bu gaz kuyularının üretimi petrol kuyularından daha pahalıdır.