Doğu Akdeniz Gazı Avrupa'ya Yardımcı Olabilir mi?

 AB, 2027 yılına kadar Rus gazından bağımsızlık elde etmeye çalışırken, hem arz hem de talep üzerinde çalışıyor. Talebi karşılamak için üye devletlerden, Ağustos 2022 ile Mart 2023 arasında belirli çekinceler ve muafiyetlerle gönüllü olarak gaz tüketimini %15 oranında azaltmaları istendi. Diğer seçenekler arasında termostatları kısmak, gaz talebini birleştirmek, ortak satın alımlar ve daha fazla altyapı bağlantısı yer alıyor.

Arz tarafında, Avrupa'nın ABD LNG ithalatı, 2022'nin ilk yarısında 11,18 milyon tondan 2023'ün ilk yarısında 28,20 milyon tona iki katından fazla arttı. AB, Azerbaycan, Norveç ve Katar'dan da ek tedarikler ararken, fırsat doğru şekilde değerlendirilirse Doğu Akdeniz de Avrupa'nın gaz ihtiyaçlarını karşılamada kritik bir rol oynayabilir.

Doğu Akdeniz, Avrupa'nın gaz tedarik çeşitlendirme çabalarına yardımcı olabilecek bol miktarda rezerve sahiptir. İsrail yaklaşık 1 trilyon metreküp gaz keşfetti ve geliştirdi, Mısır da önemli miktarda gaza sahip ve Mayıs ayında günde 6,46 milyar ayak küp üretmesine ve bunun çoğunu yaklaşık 6,09 milyar ayak küp/günde tüketmesine rağmen, Mısır yine de bazı hacimleri, özellikle de Doğu Akdeniz'in alt kesimlerinde kış aylarında, ihraç edebiliyor.

İsrail'in Leviathan ve Tamar gaz rezervuarlarının iki yıldan uzun süredir Ürdün ve Mısır'daki müşterilere önemli miktarda doğal gaz tedarik ettiği ve bu yaz sadece Mısır'a 700 milyon fit küp/günlük hacimler ulaştığı dikkat çekicidir. Bu tedarik, ülkeler arasındaki iş birliği açısından da önemlidir. Ancak, bundan sonra bu durum geliştirilebilir ve İsrail ve Mısır'ın 2027'den itibaren 15-20 yıllık bir süre boyunca Avrupa'ya yılda artı/eksi 20 milyar metreküp ila 25 milyar metreküp/yıl tedarik edebileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca, Damietta ve/veya Idku'daki mevcut Mısır LNG tesislerinde mevcut olan herhangi bir boşluk yoluyla önemli ölçüde daha küçük hacimler de AB'ye hemen ihraç edilebilir.

Doğu Akdeniz'den Avrupa'ya gaz ihraç etmek için bir dizi seçenek bulunmaktadır:

Kısa vadede, Mısır üzerinden LNG, Mısır tesislerindeki boşluğa ve İsrail ve Mısır boru hatlarındaki mevcut iletim kapasitesine ve aralarındaki bağlantılara bağlı olarak 5 milyar metreküp ila 10 milyar metreküp/yıl arasındaki hacimler için uygulanabilir. Orta ve uzun vadede, Mısır üzerinden daha büyük hacimlerde LNG ihraç etmek, İsrail ve Kıbrıs gazını Mısır'ın LNG tesislerinden birine veya her ikisine borulamak için yeni bir açık deniz rotası ve sıvılaştırma tesislerinin yükseltilmesini gerektirecektir.

Bu muhtemelen diğer ihracat senaryolarına kıyasla en kısa sürede ve en düşük sermaye harcamasıyla yapılabilir.Bu, İsrail ve Mısır arasındaki halihazırda olumlu olan iş birliğini (çoğunlukla güvenlik konusunda ama aynı zamanda gaz konusunda) artıracaktır. Mısır'ın bir enerji merkezi olmasını sağlamak için Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi'nin güçlü lobiciliği, bölgenin gazı için Mısır LNG seçeneğinin tanıtımında çok önemli olacaktır.

Türkiye'ye bir boru hattı kesinlikle Avrupa'ya giden en kısa doğrudan rotadır, ancak Türkiye ile İsrail arasındaki yıllardır süren düşmanlık, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsrail gazına olan yeniden alevlenen ilgisine rağmen, önemli bir diplomatik değişimin gerçekleşmesi ve bu yönde hareket etmek için güçlü garantilerin sağlanması gerektiği anlamına geliyor.

Bu seçenek, yalnızca İsrail ve Türkiye için değil, aynı zamanda Kıbrıs ve Yunanistan ve daha geniş anlamda Avrupa için de Rusya'ya bağımlılığı Türkiye'ye daha fazla bağımlılıkla değiştirme konusunda anlaşmaya varmak için politik olarak potansiyel olarak en zor olanıdır. Proje, Türkiye'nin Trans-Anadolu doğal gaz boru hattı ve Doğu ve Orta Avrupa'ya giden Trans-Adriyatik boru hattı aracılığıyla birbirine bağlanmasından faydalanabilecek ilginç bir proje olmaya devam ediyor.

İsrail yüzen LNG (FLNG) tesisi, son aylarda ivme kazanan bir seçenektir. Bu, jeopolitik engellerden bir ölçüde bağımsızlık ve arzın optimum esnekliğini (sadece Avrupa'ya değil, bölgesel ve küresel tüketicilere de gaz tedarik etmek için) ve varlığın kontrolünü sağlayacaktır. Gereken sermaye yatırımı muhtemelen aynı hacimdeki gaz için Avrupa'ya bir boru hattına benzer olacaktır, ancak sıvılaştırma unsuru nedeniyle biraz daha yüksek işletme giderleri olacaktır.

Bu, büyük ölçekli bir Mısır LNG seçeneğinin veya Türk seçeneğinin gerektirebileceği tüm engelleri ve çıkmazları aştığı için son zamanlarda ön plana çıkan bir seçenektir. Ayrıca Mısır veya Türkiye'ye bir boru hattından teknik olarak daha karmaşıktır, ancak FLNG hala geniş bir pazarı temsil etmektedir.

Avrupa, Doğu Akdeniz doğal gazını yaşanan krize alternatif çözüm olarak görüyor...

AB'nin aşırı iddialı karbondan arındırma stratejileri de Avrupa'nın Rus gazına bağımlılığına katkıda bulundu. AB 2030 yılına kadar enerji sepetindeki gaz payını %25 oranında azaltmayı ve 2050 yılına kadar sıfıra indirmeyi hedefliyordu. Bu, fosil yakıt arama, üretim ve altyapıya yetersiz yatırım yapılmasına yol açtı. AB alıcıları, yenilenebilir enerji kaynaklarına yaygın bir geçiş öngörerek Emisyon azaltma hedeflerini tutturmakla aynı zamanda kısa ve orta vadede Rus gazına bağımlılığı azaltmak arasındaki temel gerilim artık netleşti.

Türkiye, Avrupa'yı Azerbaycan, Türkmenistan, İran ve Irak gibi gaz zengini ülkelere bağlıyor.Türkiye, Hazar Denizi'ndeki gaz kaynaklarını Rusya'yı dahil etmeden Avrupa'daki pazarlara getirerek, Avrupa'nın enerji arzını artırmayı ve çeşitlendirmeyi amaçlayan Güney Gaz Koridoru (SGC) boru hattı sisteminin kalbinde yer alıyor. Bu anlamda Trans Anadolu Gaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) inşaatı, Türkiye için çok önemli.

Kilit oyuncular Türkiye, İsrail ve Mısır bir veya iki ihracat seçeneği üzerinde anlaşmalı ve diğer bölgesel oyuncuları da işleri ilerletmek için gerekenler konusunda zorlamalıdır. Buna, ilgili kurumlarının projelerin finanse edilmesini ve nihai yatırım kararlarına varılmasını sağlayacak doğru desteği ve platformu sağlamasını sağlamak dahildir. Hem satıcılar (Türkiye, İsrail ve Mısır) hem de alıcılar (Avrupa) projeleri en ekonomik yol olan Türkiye üzerinden, örneğin finansman yoluyla desteklemeli ve Doğu Akdeniz'i Avrupa'ya bağlamak için yukarı akış gelişimini ve iletim altyapısını hızlandırmak için birlikte çalışmalıdır. Bir deniz boru hattının şu anda Türkiye'de faaliyet gösteren ve güney ile güneydoğu Avrupa ülkelerine kadar uzanan kara boru hatlarından birine bağlanması yoluyla yapılmalı.

AB'ye gaz tedarikçisi olmak, İsrail'e ve bölgeye hem ekonomik hem de politik faydalar sağlayacaktır. Ekonomik açıdan, ek ihracat İsrail hükümeti için yılda yaklaşık 1,5 milyar dolarlık bir gelir sağlayabilirken, politik düzeyde bu, İsrail'in Avrupa bloğundaki konumunu önemli ölçüde artıracak ve ayrıca İsrail'in Doğu Akdeniz'deki bölgesel konumunu enerji iş birliğine dayalı olarak sağlamlaştıracaktır.

Bu fırsattan yararlanmak için Avrupa'nın ne istediği konusunda netlik sağlaması gerekecek - AB'nin güç yapısı göz önüne alındığında bu zor olabilir. Ancak tüm paydaşlar koordineli ve profesyonel bir şekilde hızla hareket etmezse, Doğu Akdeniz'in sunduğu fırsatların sonsuza dek kaybedilmesi noktasına kadar erteleme riski vardır.