Cemal ASLAN - Dogu Akdeniz Petrol & Gaz ve Enerji Panaroma

Küreselleşme sürecinde ülkelerin ekonomik açıdan birbirine bağımlı hale gelmesi devletler arasında yaşanan güç mücadelesinde önemli bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Jeoekonomi, bu dönüşümde devletlerin ticari bağlarına odaklanan ve bu bağ neticesinde edinilen ekonomik güç ilişkilerini açıklayan bir kavram olarak öne çıkmaktadır. Doğal gaz ticareti günümüzde küresel güçler ile diğer devletler arasında ekonomik bağımlılığın yaşandığı ve dolayısıyla devletlerin güç ilişkilerinde belirleyici olan önemli bir alandır. Yeni keşfedilen doğal gaz kaynakları sayesinde devletler için ekonomik açıdan değer kazanan Doğu Akdeniz, küresel doğal gaz ticaretine önemli bir alternatif olmuştur. Yüksek gaz fiyatları ve Avrupa'nın gaz kaynaklarını çeşitlendirme ihtiyacı, dünya üretimindeki küçük hacmine rağmen on yıllık Doğu Akdeniz gaz pazarının (şimdilik Mısır ve İsrail) önemini artırdı. Doğu Akdeniz gaz ekosistemi için önemli bir sorun, alt bölgeden boru hattı eksikliği ve Mısır'daki sınırl...

Avrupa'nın doğalgazda en çok bağımlı olduğu ülke ise hemen hemen her jeopolitik konuda ayrı düştüğü Rusya. Dolayısıyla Avrupa, Ukrayna gibi krizler sırasında Rusya'ya yaptırım uygulasa da gaz almaya devam ediyor. Kıta ülkeleri şimdi bu bağımlılığı azaltmak için arayışlar içinde. ABD'nin arabuluculuğunda Lübnan ve İsrail arasında yapılan dolaylı görüşmeler deniz sınırı sorununu ve ihtilaflı sularında gaz çıkarma münhasır haklarını çözmek için İsrail ile Lübnan arasında yeni bir müzakere turu için mekik dokudu ve İsrail ile Lübnan arasında deniz sınırı sorununu uzlaşmaya vardığı anlaşma, böylece resmiyet kazanmış oldu. İki ülkenin, anlaşmaya arabulucu olan ABD ile ayrı ayrı birer anlaşma imzaladılar. Böylece anlaşma, uluslararası alanda Ekim 2022'de resmiyet kazandı. En önemlisi, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik başlayan saldırganlığı, Avrupa'nın uzun süredir tartışılan Rus gazına ve petrolüne olan bağımlılığını azaltma ihtiyacını acil bir öncelik haline getirdi. ...

Türkiye, Denizcilik Mekansal Planlaması (DMP) kapsamında yayınladığı haritalarla Ege ve Akdeniz'deki haklarını ihlal eden Avrupa Birliği'ni eleştirdi. Dışişleri Bakanlığı'nın hafta sonu yaptığı yazılı açıklamada, "Türkiye, Avrupa Birliği'nin Denizcilik Mekansal Planlamasını yakından takip ediyor, ilgili taraflara gerekli uyarıları iletiyor ve Ege ve Akdeniz'deki haklarını korumak için tüm önlemleri alıyor" ifadeleri yer aldı. "Bu Planlamada kullanılan Ege ve Akdeniz haritaları Türkiye için geçersizdir ve hiçbir hukuki geçerliliği yoktur. Bu Planlama ile Türkiye'nin haklarının ihlal edilmesine izin vermeyeceğimizi tekrar vurguluyoruz" denildi. AB, Denizcilik Mekansal Planlaması'nın üye ülkelerin deniz ve okyanuslarının tutarlı bir şekilde kullanımını yönetmek ve insan faaliyetlerinin etkin, güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak için bir araç olduğunu söylüyor. Her üye ülke, kendi karasuları ve münhasır ekonomik böl...

Türkiye – Yunanistan Sorunlarının Avrupalılaşması... Ege Denizi’ne ilişkin sorunlar doğrudan Türkiye ve Yunanistan’ın taraf olduğu sorunlardır. Deniz yetki alanları konusundaki sorunlar uluslararası hukuk bakımından ilgili devletlerin egemenlik yetki alanları içerisinde görülmektedir. Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de AB’ye üye olan ve üye olma süreci içerisine girmiş olan ülkeler arasında var olan egemenlik sorunları bir yönüyle egemenlik haklarının saptanmasını ve sınırlandırmasını ilgilendirirken diğer yönüyle karasal ve denizsel anlamında fiziki sınırları ilgilendirmektedir. Bu nedenle AB açısından söz konusu uyuşmazlıklar “sınır uyuşmazlıkları” olarak değerlendirilebilmektedir. Nitekim genişlemeye ilişkin prosedürleri bakımından değerlendirildiğinde görüleceği üzere üye devletler ve/ya aday ülkeler Birliğe katılırken komşularıyla var olan “sınır uyuşmazlıkları”nı barışçıl yöntemlerle çözmüş olmalı ve/ya söz konusu uyuşmazlıkların çözümünü sağlamak üzere Uluslararası Adalet Divanı’nın ...

Rusya-Ukrayna Savaşı ile başlayan enerji krizi nedeniyle zor günler geçiren Avrupa ülkelerinin uzun dönemde arz güvenliğini garanti altına almak amacıyla giriştiği kaynak arayışında Güney Gaz Koridoru ön plana çıkıyor. Rusya'ya çeşitli yaptırımlar uygulayan Avrupa Birliği ülkelerinin içinde bulundukları doğal gaz krizi, Avrupa'ya doğal gaz akışı sağlayan Kuzey Akım 1 ve henüz aktif olmayan Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hatlarının devreden çıkmasıyla daha da derinleşti. Doğal gaz ihtiyacını en kısa sürede gidermek için sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatına hız veren Avrupa ülkeleri için Hazar Denizi'ndeki gaz kaynaklarının Avrupa'daki pazarlara ulaştırılması amacıyla inşa edilen Güney Gaz Koridoru'nun kapasitesinin artırılması ise olasılığı en yüksek alternatifler arasında bulunuyor. Güney Gaz Koridoru'nun "belkemiği" niteliğindeki Azerbaycan gazını Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaştıran Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP)...

Daha da ötesinde devletlerin doğal gaza olan ihtiyaç ve bağımlılığı, küresel sistemde nasıl bir politika izleyeceğine ilişkin önemli ipuçları vermektedir. Küresel doğal gaz arzının önemli aktörlerine komşu olan ve bu doğal gazın tüketicilere en az maliyetle kesintisiz ulaştırılmasını sağlayacak jeostratejik ve jeoekonomik güzergâhta bulunan Türkiye, doğal gaz jeopolitiğinin en önemli aktörlerinden biri haline gelmiştir. Türkiye’nin yakın çevresinde meydana gelen çatışmalar enerji arzının uluslararası pazarlara ulaşması için bazı riskler ve fırsatları birlikte sunmaktadır. Türkiye, Arap coğrafyasında 2010 yılının Aralık ayında Tunus’ta başlayan isyan dalgası ile yakın çevresindeki İslâm coğrafyasında köklü değişikliklerin olduğu bir döneme girmiştir. Arap Baharı adı verilen bu halk hareketlerinin 2011 yılı Mart ayından itibaren Suriye’ye sıçramasıyla terörizme karşı meşru müdafaa, insan güvenliği ve koruma sorumluluğu kapsamında Suriye sınırında güvenli bölgeler oluşturmak maksadıyla ha...

Doğu Akdeniz’de  Doğal Gaz Denklemi Haziran 2022’de Doğu Akdeniz Gaz Forumu kapsamında Mısır, İsrail ve Avrupa Birliği (AB) arasında başkent Kahire'de doğal gazın taşınması ve ihraç edilmesi için üçlü anlaşma imzalandı. Bu anlaşmanın daha da genişletilmesi amacıyla İsrail, Akdeniz'deki Tamar Sahası'ndan Mısır'a doğal gaz ihracatının artırılmasına onay verdiğini açıkladı. Aslında İsrail’in söz konusu sahasındaki doğal gazın artırılmasına onay vermesi Kahire-Tel Aviv arasındaki siyasi ilişkilerin güçlenmesini ve Mısır üzerinden Avrupa’ya doğal gaz ihracatını artırmayı amaçlıyordu. Ayrıca, Tel Aviv’in Filistin’e yönelik izlediği saldırgan tutumuna rağmen İsrail; Mısır ve Ürdün’e yıllık ürettiği 28 milyar metreküp doğal gazın neredeyse 3'te 1'ini ihraç ediyor. İsrail’in 2022 verilerine göre İsrail doğal gazının %63’ü Mısır’a, %37’si ise Ürdün’e satılıyor. İsrail’in Ürdün’e ihraç ettiği doğal gaz ülkedeki iç piyasada tüketiliyor. Mısır ise İsrail'den aldığı doğal...

Yunanistan'ın HAKSIZ-HUKUKSUZ maksimalist iddialarının temelini anlamak gerekiyor. Yunanistan'ın iddiaları, kendisinin bir "Takımada Devleti" olduğu tezine dayanmaktadır. "Takımada Devleti" nedir? Bir adanın, ana karalar deniz yetki alanına giremeyeceği, ana karalar arasındaki karşılıklı kıyıları kesemeyeceği gerçeğine dayanmaktadır. BMDHS'nin 46. maddesi, "adaların tam yetkiye sahip olması için ülkenin takım adalardan oluşması" yani sadece adalardan oluşan bir ülke olması koşulunu öngörmektedir. Uluslararası deniz hukukunda, deniz yetki alanı anakara devletine farklı içerik ve nitelikte haklar ve yetkiler vermektedir. Yunanistan'ın adanın bir kısmını "anakara" olarak varsayan mesafe ilkesine dayalı açıklamalarının uluslararası hukukta karşılığı yoktur. Genişliği 400 milden az olan denizlerde, adalar da anakaranın kıta sahanlığı içinde olduğundan, anakaranın kıta sahanlığı esastır. Yunanistan, karasuları sınırını Girit ve Rodos ad...