DOĞU AKDENİZ DOĞAL GAZ: BÖLGESEL BİR BAKIŞ

 Yaklaşık 10 yıldır, Doğu Akdeniz'deki yeni doğal gaz rezervlerinin işletilmesi, üretici ülkeler için önemli ekonomik sonuçlar doğurdu ve bölgenin uluslararası gaz pazarındaki konumunu yükseltti. 

Mısır, önemli rezervleri ve ihracat altyapısıyla hâlâ sektöre hakim durumda, ancak İsrail üretimi bölgenin ihracatını giderek daha fazla etkiliyor. 2023 yılı, düşük fiyatlar ve Avrupa'dan gelen talep nedeniyle sektör açısından pek de olumlu bir yıl olmadı.

Avrupa pazarında fiyatlardaki mevcut düşüşe rağmen bu eğilimin önümüzdeki yıllarda da devam etmesi muhtemel. Bunun ötesinde, görünüm daha belirsiz: Küresel gaz üretim kapasitelerinin önemli ölçüde artması beklenirken, bu doğal gaza geçişteki rolünün zorlanması muhtemeldir.

Mısır ve İsrail, Doğu Akdeniz'in en büyük iki doğal gaz üreticisidir. Mısır, özellikle 2015 yılında Zohr gaz sahasının keşfedilmesi sayesinde yaklaşık 2,13 trilyon metreküp ile en büyük rezerve sahip ülke konumundadır.

İsrail'in 2022 yılı itibarıyla 1.087 milyar metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervi bulunuyor. İsrail 2017'nin başlarında Ürdün Krallığı'na doğal gaz ihraç etmeye başladı ve İsrail, 2020'den bu yana Gazze kıyılarından geçen bir boru hattını kullanarak Mısır'a gaz ihraç ediyor. .

İsrail ve Mısır'da yeni gaz sahalarının işletilmesinin olumlu makroekonomik sonuçları oldu, ancak esas olarak iki ülkenin dış hesaplarının çok farklı durumundan dolayı yoğunlukları farklılık gösterdi.

Avrupa talebini destekliyoruz

Gaz ihracatının 2022 yılındaki ivmesinin önümüzdeki yıllarda da devam etmesi bekleniyor ancak bir takım belirsizlikler de mevcut. Rusya'dan boru hattı tedarikinin kesintiye uğraması, Avrupa'yı kısa vadede büyük ölçüde LNG ithalatına bağımlı hale getirmiş ve diğer üreticilere yeni fırsatlar sunmuştur. Avrupa'nın LNG ithalatı, başta Kuzey Amerika olmak üzere 2022 yılında bir önceki yıla göre %67 arttı.

Bu olumlu görünüme rağmen, Avrupa arzındaki gerilimin 2023'e kıyasla azalması ve 2023'teki düşük fiyatlar nedeniyle Mısır LNG ihracat gelirlerinin 2024'te azalması bekleniyor.

Mısır'ın doğalgaz arzı şimdilik tehdit altında değil. Aslında 2022 yılında, özellikle yurt içi birincil enerji talebinin bir kısmının petrole aktarılması sayesinde gaz tüketiminde bir düşüş yaşandı. Zamanla, toplam üretimdeki daha fazla düşüşün Mısır'ın İsrail'den yapılan ithalata bağımlılığını artırması muhtemeldir. Mısır hükümetinin uluslararası enerji şirketlerine olan borçlarındaki artış, yatırımı ve dolayısıyla üretim kapasitesindeki artışı engelleyebilir.

İsrail'e gelince, mevcut sahalardaki ek rezervlerin ve yeni daha küçük sahaların kullanılması sayesinde üretim 2030 yılına kadar neredeyse iki katına çıkabilir. Kömür kullanımının 2025 yılına kadar kademeli olarak sona erdirilmesi beklendiğinden, gazın enerji karışımındaki payının artmasıyla birlikte yurt içi gaz tüketiminin de ılımlı bir şekilde artması bekleniyor. Ancak ilave tüketimin bir kısmının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması gerekiyor. Bu faktörler İsrail'in ihracat kapasitesini artıracaktır.

Belirsiz beklentiler

Orta vadede, doğal gazın küresel enerji karışımındaki gelecekteki belirsiz rolü nedeniyle Avrupa'nın gaz talebi yavaşlayabilir. Uluslararası Enerji Ajansı'na göre, 2024'de gaz piyasasında yaşanacak aksaklıklar, doğalgazın geçiş statüsünü zorlayabilir. 2022 yılında yaşanan jeopolitik olaylar arz kesintilerine ve çok yüksek fiyat dalgalanmalarına neden oldu.

Gaz statüsündeki bu olası değişiklik, yenilenebilir enerji kapasitesindeki artışın yanı sıra Avrupa'nın talebini de azaltabilir. Uluslararası Enerji Ajansı, merkezi senaryosunda küresel gaz talebindeki büyümede keskin bir yavaşlama bekliyor. Bu, 2010 ile 2020 arasında %20 oranında artarken, sonraki on yılda bu artış yalnızca %5 olacaktır. Arz tarafında ise Katar'da 2025'ten itibaren yeni üretim kapasitelerinin pazarlanması, piyasada mevcut gaz miktarını önemli ölçüde artıracak.

2022 yılı İsrail, Kıbrıs ve Mısır'da bir dizi yeni gaz keşfine tanık oldu. Bu keşiflerin ortaya çıkardığı manşet rakamların hiçbiri, Mısır'ın Zohr ya da İsrail'in Leviathan sahası gibi bölgenin en büyük buluntularıyla aynı seviyede ilgi çekmezdi; ancak mevcut üretim altyapısının yakınındaki yeni rezervler, Doğu Akdeniz'den yapılan ihracatı destekleyecektir. Özellikle, Kıbrıs'taki keşifler, ihracat için en uygun rota belirsiz kalsa veya takip edilemese bile, ülkenin komşularına katılma ve sonunda bir gaz ihracatçısı olma şansını artırabilir mi an itibariyle bilinmemektedir.

Hiçbir bulgu özellikle büyük olmasa da, kolektif olarak mevcut altyapıya bağlandığında bölgede sürekli gelişmeyi ve üretimi destekleyecek. 2022'nin sonunda Kıbrıs sularında yapılan yeni bir keşif, henüz gelişmemiş rezervlerin ihracat beklentilerine ilişkin soruları bir kez daha gündeme getirdi. Kıbrıs'ta, Mayıs 2023'te açıklanan, ExxonMobil liderliğindeki konsorsiyumun 10. bloktaki (Qatar Petroleum da dahil) en son Glaucus-2 kuyusu da dahil olmak üzere bir dizi gaz bulgusu bulunmaktadır. Gaz bulgularının en son doğrulanması, Kıbrıs MEB'indeki jeolojik olarak kanıtlanmamış kaynakların kümülatif miktarını yaklaşık 350 milyar metreküpe çıkarmaktadır; bunların 100 milyar metreküpü Afrodit, 30 milyar metreküpü Calypso1, 60 milyar metreküpü Zeus1, 70 milyar metreküpü Cronos 1, 90 milyar metreküp Glaucus 1'de  ama Bugüne kadar bu keşiflerin hiçbiri çeşitli teknik, ticari ve politik nedenlerle geliştirilip paraya çevrilemedi.

Yeni projelere yeşil ışık yakıldı fakat ihracat soruları devam ediyor...?

2022 yılında gerçekleşen tüm yeni ilgi, diplomatik ilerleme ve ticari faaliyetlere rağmen, Mısır'ın Idku ve Damietta'daki iki sıvılaştırma tesisinden alternatif ihracat yolları hayata geçirilemedi. İsrail'de devam eden darboğaz giderme çalışmaları ve yeni bir kıyı boru hattına yönelik planlar, Mısır'a daha yüksek hacimlerin akmasını sağlayacak, ancak bu projeler Leviathan gelişiminin yeni aşamalarını veya Kıbrıs'tan yeni kaynakları ilerletmek için çok az şey yapıyor ve bu, İsrail'de ilerleme sağlamak için 2024'te d kritik bir alan olmaya devam edecek.

Yeni keşiflerle ilgili pek çok şey yapılmış olsa da, İsrail'in kilit Leviathan ve Tamar sahalarına yönelik planlanan kapasite genişletmelerine de 2022'de yeşil ışık yakıldı. İsrail'in daha fazla gaza ihtiyacı olmadığı ve başlangıçta nispeten küçük bir talep merkezini temsil ettiği için bu olumlu bir gelişme. ihracat için. Gerçekten de bölgenin karmaşık siyasi ve düzenleyici ortamı, uluslararası petrol şirketlerinin ihracat stratejilerini sağlamlaştırma becerisini engelledi ve bu da mevcut sahalardaki nihai yatırım kararlarının ertelenmesine neden oldu.

Bu nedenle, Leviathan ve Tamar sahaları için onaylanan yukarı yönlü çalışma, daha yeni, daha küçük keşifler geliştirmenin uygulanabilirliğini artırabilecek altyapının iyileştirilmesine ek olarak, önümüzdeki birkaç yıl içinde İsrail'in gaz üretim kapasitesinde önemli bir artışla sonuçlanacak.

Sonuç olarak.

Doğu Akdeniz'de yakın zamanda yapılan büyük açık deniz keşifleri, bölgenin önemli bir hidrokarbon ili olarak ortaya çıkma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Ancak bu potansiyel ancak keşiflerin üretim kapasitesine dönüştürülmesi durumunda gerçek anlamda anlam kazanacaktır. O zaman bile, daha birçok zorluğun üstesinden gelinmesi gerekecektir. Bölgenin belki de tek ortak paydası olan enerji, bölge ve çevresinde jeopolitik mücadelenin ana bileşeni haline geldi. Kıbrıs ve İsrail'in gaz bulgularının ardından deniz sınırlarının çözümsüz bir şekilde çizilmesi konusunda artan çatışmalar, Dünya üzerindeki en karmaşık siyasi bölgelerden biri olan Doğu Akdeniz'deki tartışmasız en hassas sorundur.