Avrupa’nın doğal gaz arz güvenliği yolu Türkiye’den geçiyor.

Türkiye yaşanan son jeopolitik gelişmeler ışığında, jeostratejik konumu ve petrol ve doğal gaz merkez ülke olma hedefine paralel olarak Avrupa’nın arz güvenliği için önemli bir rol üstlenecek. Petrol ve doğal gaza duyulan sınırsız ihtiyaç ve bağımlılık, arz güvenliğini ulusal ve küresel ekonomiler için önemli bir konu haline getirirken özellikle  doğal gazda dışa bağımlı ülkeler, kesintisiz bir doğal gaz arzına sahip olmak için çaba gösteriyor.

Avrupa, özellikle Rusya – Ukrayna savaşı sonrası Rus gazını azaltma çabaları sonucunda arz güvenliği konusunda çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldı. Fosil yakıtlara olan bağımlılıkla iklim değişikliği ve jeopolitik gerilimler, AB’yi  doğal gaz arzını çeşitlendirmeye ve sürdürülebilir kaynaklara yönelmeye zorluyor. Türkiye ise stratejik coğrafi konumu, petrol ve doğal gazda merkez ülke olma hedefi, enerji çeşitliliği ve yenilenebilir kaynaklarda yaptığı yatırımlar ve stratejik iş birlikleri ve diplomatik çabalar ile öne çıkıyor.

MERKEZ ÜLKE OLMA HEDEFİ VE GÜVENİLİR TEDARİK

Son kanun değişikliğiyle Türkiye’nin Karadeniz Sakarya Gaz Sahası’nda üretilen doğal gazın yanı sıra uzun vadeli sözleşmelerle ve sıvılaştırılmış formda satın aldığı LNG gazı talep durumuna göre Avrupa’ya ihraç edebilecek.

Türkiye doğal gazda jeostratejik konumu sayesinde Avrupa’ya doğal gaz tedarikinde önemli bir rol oynama hedefiyle hareket ediyor. Doğal gazda merkez ülke olma hedefi ve yaptığı doğal gaz anlaşmaları ile, Hazar Denizi, Orta Doğu ve Kuzey Afrika gibi doğal gaz zengini bölgelere yakınlığı Türkiye’yi önemli bir konumda tutuyor.

TANAP ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) gibi projelerle Azerbaycan’dan doğal gaz taşıması gerçekleştiriliyor. Bu tesisler, Avrupa’nın doğal gaz arzını çeşitlendiriyor ve arz güvenliğini artırıyor.

İlk olarak 2007’de Yunanistan’la yapılan doğal gaz ihracat anlaşmasından sonra Ocak 2023’te BOTAŞ, Bulgaristan ile 13 yıllık anlaşma imzaladı.Anlaşma kapsamında Türkiye, Bulgaristan’a yıllık 1,5 milyar metreküp gaz gönderiyor. 

2023, Ağustos ayında ise ilk kez sınırı olmayan bir ülkeyle gaz anlaşması yapan Türkiye, Macaristan’a 275 milyon metreküp gaz ihracatı öngörürken Romanya ile yaptığı anlaşma kapsamında ise ülkeye günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gaz ihraç edecek. Anlaşma kapsamında sevkiyatın 31 Mart 2025 yılında sona ermesi planlandı. Son olarak gaz ihracatı konusunda Moldova ile anlaşma imzalayan Türkiye bu ülkeye de günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihraç edecek.

STRATEJİK İŞ BİRLİKLERİ VE DİPLOMASİ

Hazar geçişli Doğu Batı Orta Koridoru’nun geliştirilmesinde de önemli bir rol oynayan Türkiye, Azerbaycan başta olmak üzere Türkmenistan ve bölge ülkeleriyle de stratejik iş birlikleri olasılıklarını da değerlendiriyor. Azerbaycan gazının Avrupa’ya taşınması konusunda önemli rol oynayan Türkiye, “Şah Deniz” sahasından çıkarılan yaklaşık 25 milyar metreküp doğal gazın Türkiye üzerinden Yunanistan, Bulgaristan ve İtalya’ya taşınmasını sağladı.

Türkiye ile Azerbaycan arasında doğal gaz tedariki noktasında yeni bir adım atıldı. Azerbaycan’dan gelen doğal gazın tedarikiyle ilgili anlaşmanın süresi 2030'a uzatıldı.

"TÜRKMEN GAZI TÜRKİYE'YE GELECEK" 

Türkmen gazının Hazar geçişli bir boru hattı ile Türkiye'ye gelmesi  ve Türkiye üzerinden de Avrupa'ya gitmesi ile alakalı bir anlaşma imzalandı. Türkmenistan, sahip olduğu enerji kaynaklarına göre dünyanın dördüncü doğal gaz zengini ülkesi konumunda. Rezervlerinin yaklaşık 15 trilyon metreküp olduğu bilinmektedir.

2027 yılında ise 20 milyar metreküp bir Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya arzı da seçenekler arasında bulunuyor. Nitekim AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Azerbaycan’a yaptığı ziyarette de Azerbaycan’dan AB’ye gaz arzını ikiye katlayarak Güney Gaz Koridoru’nu genişletmeyi taahhüt ettiklerinin altını çizdi. Tüm bunlarla birlikte Türkiye yürüttüğü bölgesel ve ulusal diplomasi ile yaptığı iş birliklerini de güçlendirirken Avrupa’nın doğal gaz arz güvenliğine de katkı sağlıyor.

Sonuç olarak Türkiye’nin Avrupa doğal gaz arz güvenliği için katkısı hem Türkiye hem de Avrupa için önemli fırsatlar sunuyor. Aynı zamanda Türkiye’nin sürdürülebilir fosil kaynak yatırımları, çeşitli doğal gaz boru hatları ve stratejik diplomasi çabası, ülkenin bölgesel ve küresel düzeyde doğal gaz güvenliğine olan etkisini artırıyor. Türkiye’nin üstlendiği bu stratejik rol, Cumhuriyetin ikinci yüzyılında ülkenin ptrol ve doğal gaz politikalarının şekillenmesinde önemli bir faktör olacak.

Türkiye’nin gelişmiş ptrol ve gaz altyapısı ve çok yönlü uluslararası iş birlikleri ile Avrupa’nın petrol ve gaz arz güvenliğine büyük bir katkı sunuyor. Türkiye, doğal gaz arz güvenliği konusunda Türkiye ile Avrupa Birliği’nin birlikte çalışması gerektiğini vurguladı. 

Hazar bölgesindeki doğal gaz kaynaklarının Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılması konusu önemli. Türkiye bu alana uzun dönemli yatırım yapılması ve özellikle Yunanistan ve Bulgaristan ile enterkonneksiyon kapasitesinin arttırılması gerektiği mesajını da Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Başkanı Nikolaus Meyer-Landrut'a verdi.