Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan'dan Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatı.

Yer kabuğunun içinde bulunan, fosil kaynaklı yanıcı ve renksiz bir gaz karışımı olan doğalgaz, günümüzde kullanım oranı oldukça artmış bunun sonucunda da oldukça değerli ve stratejik bir tüketim kaynağı haline gelmiştir.

TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) aracılığıyla bugüne kadar Türkiye ve Avrupa'ya yaklaşık 97 milyar metreküp gaz sevk edildi. Doğal gaz Türkiye’de, Avrupa'da ısınmada, sanayide ve elektrik üretiminde kullanılan son derece stratejik bir kaynak. Karbon salımlarının azaltılması hedefi çerçevesinde, yenilenebilir enerjinin kullanımının yaygınlaştığı, üretimin daha mikro ölçekli dağıtık yenilenebilir enerji kaynaklarından gerçekleştiği ve enerji tüketiminin olabildiği ölçüde elektrikten karşılandığı enerji dönüşümü sektörü büyük ölçüde değiştiriyor.

Dönüşen enerji sektörü içinde çevreye olumsuz etkileri daha limitli ve güvenilir bir enerji kaynağı olan doğal gaz gelecekte de dünya enerji arzında önemini sürdürecek. Türkiye’nin başta doğal gaz olmak üzere bir enerji ticaret merkezine dönüşme hedefi de bu açıdan doğru yolda olduğumuzun göstergesi.

Azerbaycan’dan Türkiye ve Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatı için inşa edilen ve 12 Haziran 2018’de faaliyete başlayan TANAP’ın, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı ile entegre edilmesiyle Hazar Denizi’ni Türkiye ile birleştirilen bu projenin Türkiye’nin enerji güvenliğini pekiştirdiğini ve Azerbaycan’ın yurt dışına gaz satışına da olanak sağladı.

Azerbaycan’dan İtalya’ya kadar uzanan Bakü-Tiflis-Erzurum, TANAP ve Trans Adriyatik Boru Hattı’nın (TAP) toplam yatırım bedeli ise 40 milyar dolar oldu. Türkiye ve Azerbaycan’ın bugüne kadar süregelen başarılı işbirliğinin petrol ve doğal gaz alanındaki en büyük ve önemli adımlarından birisi olan TANAP, Avrupa ve Türkiye’nin doğal gazda kaynak çeşitliliğinin artırmasının yanı sıra Türkiye’nin petrol ve doğal gaz dağıtım merkezi olması yolunda bugüne kadar atılan en stratejik adımlardan biridir. T

ANAP’ın faaliyete başlamasından bu yana Türkiye’ye 22, Avrupa’ya 24 milyar metreküp olmak üzere toplam 46 milyar metreküp gaz taşındı. Yeni rakamlara bakacak olursak hacmin büyük ölçüde arttığını görebiliriz. Bu yıl TANAP ile Türkiye’ye 10,2 milyar metreküp, Avrupa’ya 12 milyar metreküp olmak üzere 22,2 milyar metreküp gaz ihraç edilmesi bekleniyor. TANAP’ın önümüzdeki yıllarda iletim kapasitesinin mevcut 16 milyar metreküpten, iki katına çıkarılması planı, Türkiye’nin bir doğal gaz hub’ına dönüşmesine önemli katkı sağlayacaktır.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun “Doğal Gaz Piyasası 2022 Yılı Sektör Raporu”na göre Azerbaycan’ın Türkiye’ye gaz sevkiyatı 2022’de 8 milyar 705 milyon metreküp seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu gaz sevkiyatının bu yıl 10,2 milyar metreküpe çıkarılması yıllık bazda yaklaşık 1,5 milyar metreküp artış anlamına geliyor.

Kapasitenin 32 milyar metreküpe çıkarılması hem Azerbaycan’ın hem de farklı devletlerin gazının o boru hattıyla Avrupa devletlerine gönderilmesine imkan tanıyacaktır. Bu, hem Azerbaycan ve Türkiye’nin Avrupa’nın doğal gaz güvenliğindeki rolünü artırmış olur, hem de iki ülkenin siyasi önemini artırır.

TANAP projesiyle birlikte Türkiye’nin doğu ve batı arasında enerji koridoru olmaktan çıkarak “doğal gaz hub”ı seviyesine ulaştığını gösteren en önemli projedir. TANAP ile Azerbaycan, güvenilir bir partnerle doğal gazı Batıya ulaştırırken, Türkiye de kendi güvenliği için güvenilir bir partner kazanmış oldu ve Avrupa Birliği’nin doğal gaz güvenliği için kritik rol üstlendi. Böylelikle her iki ülke ve Avrupa bu işbirliğinden kazançlı çıkmış oldu. Uluslararası arenadaki gelişmeler TANAP’ın önemini daha da artırdı.

Bu mega projelerin yanı sıra Azerbaycan’ın devlet şirketi SOCAR’ın Türkiye’de enerji sektörüne ikili bazda yaptığı yatırım tutarı 20 milyar dolar civarındadır. SOCAR, Türkiye’deki petrol, gaz ve petrol ürünleri tedarikçilerinden biridir ve Türk firmaları, TPAO ve BOTAŞ ile kapsamlı bir işbirliği bulunmaktadır.

Türkmenistan büyük bir doğal gaz rezervine sahip ve her yıl Rusya ve Çin’e milyarlarca metreküp gaz ihraç ediyor. Türkmen gazının önce Azerbaycan’a oradan da TANAP üzerinden Türkiye ve Avrupa’ya sevkiyatın yapılması daha avantajlı olabilecek.

26 yıllık Türkmen gazı hayali gerçek oluyor

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Avaza Zirvesi’nde Türkmen gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya nakledilmesi için hemen çalışmaya başlanması gerektiğine dikkat çekti. İlk kez 1996 yılında gündeme gelen dev proje için 3 kez adım atıldı. Ancak her defasında engellendi. Proje bu kez Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan’ın kararlılığıyla hayata geçmeye çok yakın.

İMZALAR BİLE ATILDI..

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdi Muhammedov’un 3’lü mutabakatı, 26 yıllık bir rüyanın gerçeğe dönmesi için atılan ilk adım oldu. Proje hayata geçirilirse, Türkmenistan’ın milyarlarca metreküp doğal gazı Türkiye ve Avrupa’ya akacak.

Türkmenistan gazının Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye’den oluşan bir konsorsiyumla ilk başta 10 milyar metreküp gibi bir hacimle taşınabilir. Türkmenistan gazının Türkiye için diğer gaz tedarik ülkelerinden maliyet göz önüne alındığında daha uygun olabilecektir.

Türkmen gazının uygun bir fiyattan temin edilmesi durumunda Türkiye’nin gaz aldığı diğer ülkelere karşı elini güçlendirecek. Bu da Türkiye’yi ne yapar? Bölgenin hatta dünyanın endüstri bakımından en zengin ülkelerinden yapar. Türkiye zaten bugün çok üretiyor, ihraç ediyor ama bunun için gaz lazım. Eğer Türkiye’nin gazı olursa Almanya’nın yerini alabilir. Gelecekte bu kaynaktan daha çok gaz tedarik edilebilir, 30 milyar metreküp kadar, ki Türkmenistan’ın böyle bir potansiyeli var. Bu, tabii Türkiye’nin vasıtasıyla Avrupa’ya ihraç edilebilir.

Mevcut boru hatları, amortismanlarını tamamlayarak kendilerini geri ödediler, artık bu boru hatlarından daha ekonomik gazı her piyasa oyuncusunun geçirebilmesi ve hatta fazlasını da tekrar ihraç etmesi ekonomik değeri artıracaktır.

Tüketimi küresel bazda hatırı sayılır olan Türkiye'nin kendi gaz referans fiyatını EPİAŞ’ta oluşturması önemlidir, bu sebeple ilk etapta daha kısa vadeli gaz ithalat sözleşmelerinde artık gazın alternatifi işlenmiş petrol türevleri olmadığı için gazın kullanıldığı alana endeksli sözleşmeler rekabeti artıracaktır.

Bu durum gaz referans fiyatına güveni artırarak işlem hacmini yükseltecektir. Gaz emtiası, son tüketicinin ödeme gücüne göre fiyatlanacaktır. Sanayicimiz uluslararası rekabette bulunduğu noktayı iyileştirmek için tedarikçisini zorlayacak, yarattığı ek gelirle yapacağı yatırımlarla üretim verimini iyileştirecek, büyüme için sermaye sağlayacak ve istihdamı artırarak büyümeye çarpan etkisi yaratacaktır.