Türkiye'nin Doğal Gaz Merkezi Olarak Yükselişi

Bugüne kadar Türkiye, Avrupa ile Asya arasında önemli bir köprü olduğunu kanıtladı. Rusya'nın gaz tedarikine olan bağımlılığı sona erdirmek için güçlü bir alternatif olarak ortaya çıktı ve artık doğal gaz piyasasında Türkiye'nin gaz tedarikçisi olarak baskın rolüne meydan okuyor. 
Azerbaycan, Türkmenistan, Irak, İran gibi ülkeler de büyük gaz üreticileridir ve Türkiye aracılığıyla potansiyel tedarikçiler veya TANAP'a olası katkıda bulunanlar olabilirler. Türkiye ile aynı siyasi yakınlığa sahip olmalarına rağmen, en azından orta vadede bu gaz hakimiyeti durumunu tersine çevirebilecek diğer stratejik varlıklar sunmaktadırlar.
Potansiyel Bir Doğal Gaz Merkezi Olarak Türkiye
Son on yılda Türkiye, uluslararası politik ve ekonomik tartışmalarda giderek daha fazla "gaz koridoru" ve "gaz ticaret merkezi" gibi kavramlarla ilişkilendirildi. Türkiye'nin bu nitelendirmesi, açıkça Kafkasya, Orta Asya, Orta Doğu ve Avrupa'nın kavşağında bulunan benzersiz coğrafi konumundan kaynaklanmaktadır. Ayrıca, Türkiye'nin doğal gaz geçişi açısından gelecekteki rolüne ilişkin uluslararası tartışma son on yıldır özellikle gaza odaklanmış olup, Türkiye'yi dünya ve özellikle Avrupa gaz piyasalarının sıcak konusu haline getirmiştir.
Avrupa Birliği, 2027 yılına kadar tüm Rus doğal gaz ithalatını kesmeyi hedefliyor, ancak Türkiye'nin bir gaz merkezi olarak artan rolü bu çabayı zorlaştırabilir.
Uzun bir süre Ukrayna, Avrupa'ya akan Rus doğal gazı için hayati bir geçiş merkezi olarak hizmet etti ve Kiev önemli geçiş ücretleri kazandı. Ancak, uzun süredir devam eden anlaşma 1 Ocak 2025'te sona erdi ve yenilenmedi. Ukrayna'nın Rus gaz geçişini durdurma kararı, doğal gaz ihracatı yoluyla finansmanı keserek Rusya'nın savaş çabalarını baltalama stratejisiyle uyumludur. Bu, Slovakya da dahil olmak üzere Avrupa ülkelerini alternatifler aramaya yöneltti.
Macaristan ve Slovakya, AB niyetlerine rağmen bağımlılığı artırarak Türk Akımı boru hattı aracılığıyla Rus gazını ithal etmeye devam ediyor.
Türkiye'nin Ukrayna'yı bir geçiş rotası olarak değiştirme planları, Rusya'nın Avrupa'daki gaz etkisini genişletebilir ve Brüksel'in enerji hedeflerine meydan okuyabilir.Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve Avrupa Komisyonu'nun önümüzdeki yıllarda Rus gaz ithalatını ortadan kaldırma kararlılığı, Moskova'nın Türkiye'de bir gaz merkezi oluşturma hırslarının çökmesine yol açtı. Kremlin, Avrupa doğal gaz pazarına erişimi kaybetme riskini hafife aldı. Ancak Ankara, Türkiye'nin Rus gazı olmadan bile bölgesel bir doğal gaz merkezi olabileceğini hemen fark etti.
2025 yılında Azerbaycan'ın Türkiye üzerinden Avrupa'ya yaptığı gaz ihracatının 13,6 milyar metreküpe ulaşması bekleniyor. Azerbaycan hükümetine göre bu hacim 2027'ye kadar 16 milyar metreküpe, 2030'a kadar ise 20 milyar metreküpe çıkacak. 
Bu ihracatlar iki ana rota üzerinden gerçekleştiriliyor:
1. Güney Gaz Koridoru(TANAPH)azar Denizi'nden Güney Avrupa'ya uzanan büyük bir boru hattı ağı.
2. Yakın zamanda faaliyete geçen ve tedarik yollarını çeşitlendirmeye yardımcı olan Türkiye -Bulgaristan bağlantı hattı.
Mart 2025'ten bu yana Türkiye, yıllık 1,3 milyar metreküp Türkmen gazı ithal etmeye başladı ve bunu 2026'da 2 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyor.
Depolama ve LNG Altyapısı
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol'a göre, Türkiye küresel sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikindeki büyük değişimlerin uluslararası enerji piyasalarını yeniden şekillendireceği bir zamanda kendini önemli bir doğal gaz merkezi olarak konumlandırıyor.
Türkiye, 2026'da başlayacak küresel LNG kapasitesindeki benzeri görülmemiş bir genişlemeden önemli ölçüde yararlanacak ve bu da ithalatçı ülkelerin pazarlık konumunu güçlendirecek. Bu gelişme, Türkiye'nin enerji portföyünü çeşitlendirmeye ve Avrupa doğal gaz güvenliği için hayati bir geçiş koridoru rolünü artırmaya devam etmesiyle birlikte geliyor.
Geleceğe bakıldığında, doğal gaz manzarası Türkiye'nin stratejik konumlandırması için giderek daha elverişli görünüyor. Katar'ın genişleme girişimleri de dahil olmak üzere devam eden LNG sıvılaştırma projelerinin 2030 yılına kadar yılda 270 milyar metreküpten fazla ihracat kapasitesi eklemesi ve Türkiye'nin hem enerji tüketicisi hem de gaz ticaret merkezi olarak rolünü güçlendirmesi öngörülüyor
Son yıllarda Türkiye gaz altyapısını önemli ölçüde genişletti:
• 5 milyar metreküp kapasiteli ilk yer altı gaz depolama tesisini açtı ve şu anda ikinci bir depolama sahası inşa ediyor.
• Ülke şu anda iki LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalat terminali ve bir yüzer depolama ve yeniden gazlaştırma ünitesi (FSRU) işletiyor.
• Bu, Türkiye'nin düşük talepli yaz aylarında gazı ithal edip depolamasına ve yüksek talepli kış dönemlerinde Avrupa'ya ihraç etmesine olanak sağlıyor.
Yurtiçi Gaz Üretimi
Mayıs 2025'te Türkiye'nin ulusal enerji şirketi TPAO, Karadeniz'deki Sakarya gaz sahasından günde 9,5 milyar metreküp gaz üretmeye başladı. Bu, Türkiye'nin enerji bağımsızlığı için önemli bir kilometre taşıydı.Hükümetin hedefi, 3-4 yıl içinde yıllık yerel üretimi yaklaşık 40 milyon m3'e çıkarmaktır; bu, ulusal talebin önemli bir bölümünü karşılayacak ve hatta Avrupa'ya sınırlı ihracatı destekleyecektir.
Irak'tan Gelecekteki Arz
Türkiye, ileriye bakıldığında, 2030 yılına kadar Irak gaz sahalarından gaz ithal etmeye başlamayı planlıyor ve bu gazın bir kısmı da Avrupa pazarlarına yeniden ihraç edilmek üzere ayrılmış durumda.
Türkiye'nin Gaz Merkezi Hedefleri
Türkiye, kendisini hızla stratejik bir doğal gaz geçiş ve depolama merkezi olarak konumlandırdı. Çeşitlendirilmiş tedarik kaynakları, LNG kapasiteleri, büyüyen yerel üretim ve Avrupa ile bağlantılarıyla Ankara, Asya ve Avrupa arasında bir doğal gaz köprüsü kuruyor.
Bunu yaparken Türkiye, Avrupa'da Rus doğal gaz hakimiyetinin azalmasıyla oluşan jeopolitik ve ticari boşluğu doldurdu.
G20 üyesi olan Türkiye, özellikle doğal gaz alanında bölgesel ve küresel olarak ekonomik ve jeopolitik etkisini artırmayı hedefliyor. Ankara, güneş, rüzgar ve yerel gaz tedariklerini genişleterek ve nükleer santraller inşa ederek doğal gaz ithalatını azaltmayı hedefliyor. Türkiye, Rusya, Hazar bölgesi ve Avrupa arasında bir geçiş ülkesi olarak hizmet veren önemli bir petrol ve gaz merkezi olmayı hedefliyor; bu konum Türkiye'ye ekonomik olarak fayda sağlayacak ve siyasi nüfuzunu ve etkisini artıracak. Suriye ve Irak'a gaz ve elektrik ihraç etmeyi planlıyor, Irak ise Türkiye üzerinden kuzeyden petrol ihraç ediyor. Türkiye ayrıca etkisini genişletmek için Doğu Akdeniz, Libya ve Somali'de petrol ve gaz araştırmalarını yoğunlaştırıyor. Türkiye'nin bölgesel bir süper güç olarak yükselişi, Avrupa'ya petrol ve gaz akışlarını kontrol etmeye, küresel doğal gaz piyasalarını ve paydaşları etkilemeye bağlı.

Comments

Popular posts from this blog

Yunan’ın Türk Korkusuyla Giriştiği İtalya ve Mısır Anlaşmalarındaki Hüsranı

Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de Yunanistan ve GKRY ile müzakere edeceği bir konu yoktur.

Nil Deltası Havzası ve Doğu Akdeniz