Türkiye'nin Boru Hattı Planları

Aralık 2024'te Suriye'deki Esad rejiminin çöküşü, ülkenin petrol ve gaz altyapısı ve bölgesel petrol ve gaz koridorlarındaki rolünü yeniden tartışmaya açtı. Türkiye, Suriye üzerinden boru hatları inşa ederek, Avrupa'ya enerji ihracatında kritik bir geçiş noktası olmayı hedefliyor. Ancak bu girişim, İsrail'in Doğal Gaz ihracatı ve bölgesel iş birliği stratejileri için yeni fırsatlar kadar riskler de barındırıyor.

Türkiye-Katar Doğal Gaz Boru Hattı Esad rejiminin çöküşüyle birlikte, Türkiye ve Katar, Suriye üzerinden bir Doğal Gaz boru hattı inşa etme planlarını yeniden gündeme aldı. İlk olarak 2009’da önerilen bu proje, Suriye iç savaşı ve bölgesel anlaşmazlıklar nedeniyle ertelenmişti. Ancak Katar ve Suudi Arabistan arasında gelişen ilişkiler, bu planı yeniden uygulanabilir hale getiriyor. Türkiye için bu boru hattı, Avrupa’ya Rus olmayan Doğal Gaz kaynağı sağlama ve iç Doğal Gaz ihtiyacını karşılamada kritik bir rol oynayabilir.

İsrail açısından bu plan, Avrupa ile Arap Körfez Devletleri arasında bir ekonomik koridor oluşturma hedefine darbe vurabilir. Ancak İsrail'in, bu boru hattına entegre olma ihtimalini değerlendirmesi gerekiyor.

Suriye’deki rejimin devrilmesi, Ortadoğu jeopolitiğinde bölgesel iş birliği ve Doğal Gaz altyapısı projeleri için yeni fırsatların doğabileceği bir döneme kapı aralamaktadır. Bu fırsatların en önemlilerinden birisi de Doğal Gaz tedarik yollarını dönüştürme ve Avrupa’nın enerji güvenliğini arttırma potansiyeline sahip olan Katar – Türkiye boru hattı projesidir. Esad sonrası dönemde Körfez ülkeleri, Türkiye ve Avrupa ülkeleri arasında yeni iş birlikleri beklenmektedir. Türkiye ile iş birliğine hazır bir Suriye yönetiminin boru hattı projesi için uygun bir zemini sağlamasıyla Ortadoğu ve Avrupa’daki enerji dinamikleri potansiyel olarak yeniden şekillenebilir. Bununla birlikte yapılabilirliği açısından proje, finansal ve çevresel etkenler hesaba katılarak iyi değerlendirilmeli ve tartışılmalıdır. Suriye’deki değişim bir yandan yeni fırsatlar sağlarken mevcut durumda hala önemli güçlükler de sürmektedir, bu bakımdan proje analiz edilirken bölgesel iş birliğinin gerekliliği ve Avrupa’nın karbon nötr hedefinin yanı sıra Suriye’deki siyasal istikrarsızlık ve değişen küresel enerji piyasaları da değerlendirmeye alınmalıdır.

Katar açısından değerlendirildiğinde her ne kadar sıvılaştırılmış doğalgaz sevkiyatları küresel pazarda hakim olsa da Kuzey Sahası’ndan Avrupa’ya doğrudan bir rota ile sevki mümkün kılacak bu boru hattı projesi, daha maliyetli ve lojistik açıdan daha riskli olan deniz yolu taşımacılığına kıyasla avantajlar sağlayacaktır. Jeopolitik nüfuzunun artmasıyla beraber Katar, bir yandan Türkiye ve Avrupa ile olan ekonomik bağlarını güçlendirirken diğer yandan da Avrupa enerji pazarında Rusya ile rekabet edebilecek ve İran’ın boru hattı inisiyatifleriyle bölgesel enerji akışını kontrol etme girişimlerine karşı koyabilecektir. Bunun yanında boru hattı projesi, Avrupa’nın artan Doğal Gaz talebini karşılamak için daha uygun maliyetli ve ölçeklenebilir çözümler sunmaktadır. Avrupa, Asya ve Ortadoğu kavşaklarındaki stratejik konumu dolayısıyla uzun süredir doğal bir petrol ve gaz geçiş merkezi olarak konumlanan Türkiye, TANAP ve TürkAkım gibi başlıca boru hatlarına ev sahipliği yaptığı göz önüne alındığında Katar – Türkiye boru hattının da Türkiye’nin küresel Doğal Gaz piyasalarındaki önemini daha da pekiştireceği çıkarımı yapılabilir.

Arap Gaz Boru Hattı'nın Türkiye'ye Uzatılması Türkiye’nin Suriye’deki Arap Gaz Boru Hattı’na bağlanma planları, İsrail için hem fırsatlar hem de zorluklar barındırıyor. 2003 yılında açılan bu boru hattı, hâlihazırda İsrail gazını Ürdün ve Mısır’a taşıyor. Türkiye’nin bu hattı kendi ağına bağlaması, İsrail gazının Avrupa’ya taşınmasında yeni bir rota sunabilir. Ancak bu, İsrail’in Yunanistan ve Kıbrıs ile olan Doğal Gaz iş birliği çabalarına zarar verebilir.

İran Dışındaki Petrol Tedariki ve Suriye'nin Elektrik İhtiyaçları Suriye’nin yeni yönetimi, İran’dan gelen petrol sevkiyatlarının kesilmesiyle birlikte, bölgedeki komşularından düzenli peetrol ve gaz tedariki sağlama çabası içinde. Türkiye’nin Suriye’deki petrol ve gaz altyapı projelerine liderlik etmesi, Suriye ile siyasi ve ekonomik bağlarını güçlendirebilir. Bu durum, İsrail’in Doğal Gaz pazarında daha sınırlı bir rol oynayabileceği bir ortam yaratabilir. Suriye’deki yeni petrol ve gaz projeleri, İsrail’in bölgesel hedeflerini etkileyebilecek potansiyele sahip. İsrail’in, Türkiye ile Doğal Gaz iş birliğini geliştirirken, Kıbrıs ve Yunanistan ile mevcut bağlarını güçlendirmesi mümkün olmayabilir.. İsrail’in, Türkiye ve Suriye’nin liderlik ettiği projelerde yer almaması, yeni petrol ve gaz koridorlarının dışında kalmasına neden olabilir.

Sonuç Avrupa’nın Doğal Gaz Güvenliği Bağlamında Katar’dan başlayıp Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanacak bir doğalgaz boru hattı projesinin, bir yandan kaynak ve güzergah çeşitliliğini gerçek anlamda sağlayarak arz güvenliğine katkıda bulunacağını diğer yandan da maliyetleri düşürebileceğini çıkarsayabiliriz. Katar - Türkiye doğalgaz boru hattı, AB’nin Doğal Gaz güvenliğini sağlamlaştırırken Avrupa’nın Doğal Gaz arzını etkileyebilme kabiliyeti sağlayacağından Türkiye’nin de nüfuzunu arttıracaktır.

Suriye’deki gelişmeler, bölgesel petrol ve gaz dengelerini yeniden şekillendirirken, Türkiye ve İsrail’in stratejik kararlarını doğrudan etkiliyor. Türkiye’nin Doğal Gaz ticaret merkezi olma hedefleri, İsrail için hem rekabet hem de iş birliği fırsatları barındırıyor. İsrail’in, bölgedeki değişimlere hızlı ve proaktif bir şekilde yanıt vermesi, ekonomik ve siyasi çıkarlarını koruması açısından hayati önemde.