Cemal ASLAN - Dogu Akdeniz Petrol & Gaz ve Enerji Panaroma

Bir siyasi projenin iflası: East-Med veya nam-ı diğer Doğu Akdeniz Gaz Boru Hattı. Doğu Akdeniz boru hattı projesi, Türkiye ve KKTC'ye karşı siyasi bir balon. KIBRIS'TA SIVILAŞTIRILIP AVRUPA'YA SATILMASI ise sadece bir fantezi. Maliyeti, sınırlı rezervleri ve yeşil enerjiye verilen öncelik politikaları nedeniyle Avrupa Komisyonu bu projeyi olumsuz görmektedir. Mevcut koşullarda rasyonel, uygulanabilir ve karlı görünmemekte, tamamen siyasi bir meseledir. COVID 19 sonrası ortamda, boru hattı projesi artık teknik ve ekonomik olarak pek bir anlam ifade etmiyor. Eastmed doğal gaz boru hattına yerelde farklı yaklaşımlar var mı diye sorarsanız; Potansiyeli oldukça imkansız kılan birçok siyasi neden, teknik, ekonomik ve pazar sorunları var. Kıbrıs gazı rekabetçi değildir ve mevcut piyasa koşullarında rekabet edemez. Ekonomik kısıtlamalar nedeniyle Kıbrıs gazı geliştirilmeyecektir, özellikle Afrodit Rezervuarı kuyu başı maliyet fiyatı GAZPROM'un AB'ye tedarik fiyatına eşitti...

Doğu Akdeniz bölgesinde dört temel petrol ve gaz sahasından söz etmek mümkündür. Bunlar; Kıbrıs Adası’nın güneyindeki Afrodit sahası, Kıbrıs Adası ile İsrail arasında bulunan Leviathan sahası, Mısır’ın kuzeyinde yer alan Nil sahası ve Kıbrıs Adası ile Girit Adası’nın güneydoğusunda kalan Heredot sahasıdır. Bir doğalgaz kaynağının işletilmesi ve yatırım yapılması için temel koşul tüketim pazarına olan mesafesidir. Bu durum maliyetleri azaltmakta ve ekonomik değerlendirmeleri de olumluya çevirmektedir. Aynı zamanda nakil bölgelerinin güvenliği de bir başka sorundur. Bu durumda bölgesel istikrarsızlık gibi sorunlarda enerji kaynaklarına ulaşımı etkilemekte ve projelerin nihayete ermesi sürecini uzatmaktadır. Doğu Akdeniz’de bulunan hidrokarbon rezervlerinin ön plana çıkmasında en önemli dönüm noktası ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi’nin yayınladığı rapor neticesinde gerçekleşmiştir. Raporun bulguları sonucunda ise bölgedeki potansiyeli ekonomik katma değere dönüştürebilmek gerek bölge iç...

Doğu Akdeniz’de keşfedilen doğal gaz rezervleri bölge içerisinde her devlete aynı fırsatları sunmamıştır. Keşfedilen kaynakların açık denizlerde olması nedeniyle Türkiye, KKTC ve Lübnan deniz yetki alanlarının sınırlandırılması ve MEB olarak belirlenen parsellerde diğer bölge devletleri ile anlaşmazlığa düşmüşlerdir. Karşılıklı MEB ilanları ve deniz yetki sınırlandırmaları tüm tarafların onayını içermediği ve oydaşma yolu ile belirlenmediği için rezervlerin yer aldığı açık deniz sahalarında ihtilaflı alanlar oluşmuştur. Rezervlerin paylaşılması doğrultusunda Doğu Akdeniz’de ortaya çıkandeniz yetki sahalarının sınırlandırması sorunu, bölgenin çözüme kavuşmamış kronik sorunlarının da yeniden ortaya çıkmasına neden olmuştur. Başta Kıbrıs sorunu olmak üzere Türkiye ve Yunanistan arasında uzun yıllardır devam eden Ege karasularının sınırlandırılması ve adalar sorunları da yeniden uluslararası kamuoyuna taşınmış, enerj ikaynaklarının paylaşımı üzerine yaşanan anlamazlıklar siyasi gerilimleri...

Türkiye'nin Nisan - Aralık 2022 döneminde gaz ithalatı 2021’in aynı dönemine göre %135 artışla 85 milyar doları aştı. Rakamın bu kadar yükselmesinin sebebi, tüketim miktarının çok artması değil, savaş etkisiyle gaz fiyatlarının adeta fırlamasıyla ilgili. Bu yıl, Türkiye olarak yurt dışına 100 milyar dolara yakın gaz faturası ödüyoruz. Ancak, böyle olmasaydı yani savaş ve gazda fiyat krizi yaşanmasaydı da yıllık ortalama 50 milyar dolarlık gaz faturasına alışmış durumdayız. Türk cumhuriyetlerinin doğal gazını Avrupa’ya taşıması planlanan Nabucco projesinden Avrupa Birliği (AB) sonradan tuhaf şekilde vazgeçse de o dönemde Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev inisiyatif alarak TANAP projesini hayata geçirdiler. Rusya’nın, enerji politikalarında Türkiye lehine değişimin ilk önemli adımlarından Türk Akım’ın hayata geçmesi de Erdoğan ile Putin’in stratejisiydi. Türkiye’nin doğal gaz arz güvenliğinde doğal gazdaki riski tamamen ortadan kaldırmak için...

Türkiye’nin doğal gaz ticaret merkezi olma amacı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planlarında ve Dışişleri Bakanlığı’nın uluslararası enerji stratejisinin temel unsurları arasında ifade edilmektedir. Ticaret merkezinde esas olarak referans fiyatın ortaya çıkması gerekmektedir. Ayrıca ticaret merkezi olunabilmesi için üretici olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ticaret merkezinin temelinde referans fiyat ve piyasaya özgü fiyatın oluşması gerekmektedir. Ticaret merkezinin özellikleri aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Ayrıca bazı ön şartların sağlanıyor olması gereklidir. Bu şartlar: • Yatırım • Siyasi irade • Taşıma / Tedarik sistemi • Depolama sahaları • Tedarik kaynaklarının çeşitliliği • Yeterli talep • Mevzuat ve düzenlemeler İthal eden ülkeler de ticaret merkezi olabilmektedirler. İthal edilen enerjinin yeniden ihraç edilmesiyle bu özellik kazanılabilir. Bu noktada dikkat çekici bölüm ticaret merkezi hedefi olan bir ülkenin giriş çıkış kapasitesinin yüksek olması gerekl...

Doğu Akdeniz Gaz Boru Hattı Boş Bir Hayal. Bir siyasi projenin iflası East-Med projesi bağlamında ABD cenahında yaşanan gelişmeler, Yunanistan’da deprem etkisi yarattı. Bilindiği üzere İsrail, GKRY ve Yunanistan arasında Ocak 2020’de imzalanan East-Med projesi, bölge ülkelerinin deniz yetki alanlarını dikkate almadan Doğu Akdeniz gazının Avrupa’ya taşınmasını hedefliyor ve Türkiye’nin haklı tepkisini çekiyordu. 2022 Ocak Yunan basınında yer alan haberlerde, ABD tarafından iletilen bir gayriresmî mektupla (non paper) East-Med projesinin mâli açıdan uygulanabilirliği konusunda çekincelerin iletildiği belirtildi. Gelinen aşamada İtalya’dan sonra ABD’nin de rasyonel olmayan bu siyasi projeden çekildiği anlaşıldı. East-Med boru hattı artık bir olasılık değil, Rum yönetiminin enerji politikaları bir hayal. Rum yönetimi, Kıbrıs'ta her zaman mantıksız olmuştur. EastMed hiçbir zaman teknik ve ticari olarak uygulanabilir olmadı. Aslında tüm piyasalardaki gibi enerji üretim ve tüketim kaynakl...

Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), basınçsız depolama veya nakliye kolaylığı ve güvenliği için soğutma yoluyla sıvılaştırılmış doğal gazdır. LNG esas olarak metan içerir. Doğal gaz sıvılaştırıldığında hacmi 600 kat azalır. LNG kokusuzdur, renksizdir, toksik ve aşındırıcı değildir. Hidrokarbon yataklarından üretilen gaz, genellikle metan (CH4), etan (C2H6), propan (C3H8) ve bütan (C4H10) dahil olmak üzere çok çeşitli hidrokarbon ürünleri içerir. Hidrojen sülfür (H2S) ve karbondioksit (CO2), yağ, çamur, su ve cıva gibi “asidik” elementlerin temizlenmesi ile bir gaz akışı sağlanır. Bu tür asidik moleküllerin, cıva ve diğerlerinin ayrıştırılmaması veya çıkarılmaması, ekipmanın hasar görmesine neden olur. Çelik boruların korozyonu ve cıvanın kriyojenik ısı eşanjörlerinde alüminyuma karışması pahalı hasara neden olabilir. Doğal gazdaki metan, etan, propan ve bütan...

Akdeniz’in doğal gaz rezervleri bölgesel rekabetleri alevlendirmeye devam ediyor. Doğal kaynakların devletler arası işbirliğini teşvik edeceği beklentilerinin aksine doğal gaz keşifleri bölgedeki ihtilafları şiddetlendirdi ve yeni gerginlikler yarattı. Akdeniz’deki rekabet görünür şekilde jeopolitik hale geldi. Bir doğalgaz kaynağının işletilmesi ve yatırım yapılması için temel koşul tüketim pazarına olan mesafesidir. Bu durum maliyetleri azaltmakta ve ekonomik değerlendirmeleri olumluya çevirmektedir. Doğu Akdeniz’de bulunan hidrokarbon rezervlerinin ön plana çıkmasında en önemli dönüm noktası ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi’nin yayınladığı rapor neticesinde gerçekleşmiştir. Raporun bulguları sonucunda ise bölgedeki potansiyeli ekonomik katma değere dönüştürebilmek gerek bölge içi gerek bölge dışı ülkelerin öncelikli amaçlarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle bölgede ortaya çıkan ciddi enerji potansiyeli devletlerin buraya yönelik dikkatlerini çekmiştir. Bunun sonucunda da bu bö...