İsrail doğal gazı Türkiye pazarına girebilirmi?
Türkiye’nin İsrail’in doğal gazına ihtiyacı var mı?
Enerji arzını güçlendirmek isteyen Türkiye İsrail gazını almasa da olur.İsrail ile doğal gaz ticaretinde işler istediği gibi gitmezse, Türkiye seçeneksiz kalmaz. Düşen petrol fiyatları nedeniyle kullanımı gittikçe artan LNG çok daha mantıklı bir çözüm olarak düşünülebilir.
GÜÇLENEN LNG ALTERNATİFİ...
Türkiye, İsrail’den boru hattı ile ithal edebileceği miktardaki gazı, yeni LNG tesisleri kurarak da ithal edebilir ve düşüş eğilimindeki doğal gaz fiyatları düşünüldüğünde uzun vadeli boru hattı kontratları yapmaktansa kısa vadeli kontratlarla LNG ithalatını tercih edebilir. Böylece istenilen LNG ihracatçısı ülkeden gaz tedarik edilebilir. Bugün itibarıyla dünya doğal gaz ticaretinin %33’ü LNG yöntemi ile yapılıyor ve önümüzdeki dönemde bu oranın artışıyla doğal gazın petrolden bağımsız fiyat oluşumunun gerçekleşmesi bekleniyor.
Önümüzdeki dönem için diğer bir beklenti ise kaya gazı devrimi ile Avustralya ve ABD gibi oyuncuların büyük ihracatçı hale geldiği bir gaz bolluğu dönemi.LNG’nin yükselişe geçtiği ve bol-gaz-düşük fiyat dönemi yaklaşırken İsrail’in sahip olduğu doğal gazı satabilme ihtiyacı, Türkiye’nin doğal gaz arzını çeşitlendirme ihtiyacından çok daha fazla.
İsrail doğal gazının Türkiye pazarı açısından cazip olmamasının nedenleri?
Bugüne kadar somut adımlar atılamamasının nedenleri şöyle özetlenebilir: Düşen enerji fiyatları nedeniyle, bugünkü şartlarda ve maliyetlerle projenin “yapılabilir” olup olmadığı tartışmaları ve yatırımcıların ilgi göstermemeleri: Deniz derinliğin yaklaşık 1800 metre olduğu sahada en az 4000/5000 metre daha sondaj gerekiyor. Bugüne kadar yapılan açıklamalarda doğal gazın kimyasal kompozisyonuna ilişkin bilgilere yer verilmedi. Gazın kimyasal kompozisyonuna göre ilave maliyetler de gündeme gelebilecektir. Gazın kuyu başı üretim ve off shore taşıma maliyetiyle birlikte Türkiye’ye satış fiyatının ne olacağının henüz netleşmediğini belirtmem gerek.Noble–Delek ortaklığının Tamar’dan, İsrail’de iç piyasaya verdiği gazın fiyatı olan 5,50 $/mmbtu’nun altına inemeyeceğini, zira ihracatın sübvanse edileceği gerekçesiyle hukuki sorunların ortaya çıkacağını vurguluyorlar. Hatta gazın maliyetinin en az 6 $/mmbtu olacağı dahi belirtiliyor.
Rus gazının Trakya teslim fiyatının bugünlerde 4,7/4,8 $/mmbtu olduğu düşünüldüğünde İsrail gazının Türkiye’ye rekabetçi fiyatlarla gelemeyeceğini söyleyebilirim. Üstelik Türk Akımı projesiyle, Rusların Trakya’ya doğrudan gaz getirmesiyle birlikte Rus gazının fiyatlarının daha da düşeceği, hatta Gazprom’un Türk özel sektörüne tekrar indirimli gaz verebileceği üzerinde de duruluyor. Leviathan projesinin ancak, petrol fiyatlarının 90/100$ dolar/varil, doğal gaz fiyatlarının da 12 $/mmbtu civarına ulaşması durumunda “yapılabilir” olacağını iddia eden enerji uzmanları da bulunuyor. Türkiye doğal gaz da ticaret merkezi olmak isterken önümüzdeki yıllarda oluşması muhtemel “arz fazlası” meselesini de göz önüne almak zorunda. Türkiye’nin bugün doğal gaz ithalat ettiği ülkelerle yaklaşık 52 milyar metreküp/yıl boru hattı ve LNG kontratı var. Buna 2019’dan itibaren TANAP’tan gelecek olan 6 milyar metreküplük anlaşmaya bağlanmış gazı da koyduğumuzda 58 milyar metreküplük kontratta bağlanmış gazdan bahsediyorum. Türkiye’nin elektrik üretiminde gazın payının önümüzdeki yıllarda düşmeye devam edecek olması gaz talebinde geçtiğimiz yıllarda görülen yüksek hızlı büyüme döneminin sonuna geldiğimizi gösteriyor.
2020’ye gelindiğinde iyimser tahminle Türkiye’nin 49-51 milyar metreküp bandında bir gaz tüketimine sahip olacağını tahmin ediyorum. Bunun üzerine 2021’den sonra sisteme girebilecek 10 milyar metreküp Kuzey Irak ve olası 7 milyar metreküp İsrail gazını da eklediğinizde 75 milyar metreküplük bir gaz giriş kapasitesi ihtimali söz konusu olabilecek. Buna FSRU terminal projelerini de eklediğimizde Türkiye’nin talebinin çok üzerinde bir gaz girişine sahip olacağını görüyorum.
Enerji arzını güçlendirmek isteyen Türkiye İsrail gazını almasa da olur.İsrail ile doğal gaz ticaretinde işler istediği gibi gitmezse, Türkiye seçeneksiz kalmaz. Düşen petrol fiyatları nedeniyle kullanımı gittikçe artan LNG çok daha mantıklı bir çözüm olarak düşünülebilir.
GÜÇLENEN LNG ALTERNATİFİ...
Türkiye, İsrail’den boru hattı ile ithal edebileceği miktardaki gazı, yeni LNG tesisleri kurarak da ithal edebilir ve düşüş eğilimindeki doğal gaz fiyatları düşünüldüğünde uzun vadeli boru hattı kontratları yapmaktansa kısa vadeli kontratlarla LNG ithalatını tercih edebilir. Böylece istenilen LNG ihracatçısı ülkeden gaz tedarik edilebilir. Bugün itibarıyla dünya doğal gaz ticaretinin %33’ü LNG yöntemi ile yapılıyor ve önümüzdeki dönemde bu oranın artışıyla doğal gazın petrolden bağımsız fiyat oluşumunun gerçekleşmesi bekleniyor.
Önümüzdeki dönem için diğer bir beklenti ise kaya gazı devrimi ile Avustralya ve ABD gibi oyuncuların büyük ihracatçı hale geldiği bir gaz bolluğu dönemi.LNG’nin yükselişe geçtiği ve bol-gaz-düşük fiyat dönemi yaklaşırken İsrail’in sahip olduğu doğal gazı satabilme ihtiyacı, Türkiye’nin doğal gaz arzını çeşitlendirme ihtiyacından çok daha fazla.
İsrail doğal gazının Türkiye pazarı açısından cazip olmamasının nedenleri?
Bugüne kadar somut adımlar atılamamasının nedenleri şöyle özetlenebilir: Düşen enerji fiyatları nedeniyle, bugünkü şartlarda ve maliyetlerle projenin “yapılabilir” olup olmadığı tartışmaları ve yatırımcıların ilgi göstermemeleri: Deniz derinliğin yaklaşık 1800 metre olduğu sahada en az 4000/5000 metre daha sondaj gerekiyor. Bugüne kadar yapılan açıklamalarda doğal gazın kimyasal kompozisyonuna ilişkin bilgilere yer verilmedi. Gazın kimyasal kompozisyonuna göre ilave maliyetler de gündeme gelebilecektir. Gazın kuyu başı üretim ve off shore taşıma maliyetiyle birlikte Türkiye’ye satış fiyatının ne olacağının henüz netleşmediğini belirtmem gerek.Noble–Delek ortaklığının Tamar’dan, İsrail’de iç piyasaya verdiği gazın fiyatı olan 5,50 $/mmbtu’nun altına inemeyeceğini, zira ihracatın sübvanse edileceği gerekçesiyle hukuki sorunların ortaya çıkacağını vurguluyorlar. Hatta gazın maliyetinin en az 6 $/mmbtu olacağı dahi belirtiliyor.
Rus gazının Trakya teslim fiyatının bugünlerde 4,7/4,8 $/mmbtu olduğu düşünüldüğünde İsrail gazının Türkiye’ye rekabetçi fiyatlarla gelemeyeceğini söyleyebilirim. Üstelik Türk Akımı projesiyle, Rusların Trakya’ya doğrudan gaz getirmesiyle birlikte Rus gazının fiyatlarının daha da düşeceği, hatta Gazprom’un Türk özel sektörüne tekrar indirimli gaz verebileceği üzerinde de duruluyor. Leviathan projesinin ancak, petrol fiyatlarının 90/100$ dolar/varil, doğal gaz fiyatlarının da 12 $/mmbtu civarına ulaşması durumunda “yapılabilir” olacağını iddia eden enerji uzmanları da bulunuyor. Türkiye doğal gaz da ticaret merkezi olmak isterken önümüzdeki yıllarda oluşması muhtemel “arz fazlası” meselesini de göz önüne almak zorunda. Türkiye’nin bugün doğal gaz ithalat ettiği ülkelerle yaklaşık 52 milyar metreküp/yıl boru hattı ve LNG kontratı var. Buna 2019’dan itibaren TANAP’tan gelecek olan 6 milyar metreküplük anlaşmaya bağlanmış gazı da koyduğumuzda 58 milyar metreküplük kontratta bağlanmış gazdan bahsediyorum. Türkiye’nin elektrik üretiminde gazın payının önümüzdeki yıllarda düşmeye devam edecek olması gaz talebinde geçtiğimiz yıllarda görülen yüksek hızlı büyüme döneminin sonuna geldiğimizi gösteriyor.
2020’ye gelindiğinde iyimser tahminle Türkiye’nin 49-51 milyar metreküp bandında bir gaz tüketimine sahip olacağını tahmin ediyorum. Bunun üzerine 2021’den sonra sisteme girebilecek 10 milyar metreküp Kuzey Irak ve olası 7 milyar metreküp İsrail gazını da eklediğinizde 75 milyar metreküplük bir gaz giriş kapasitesi ihtimali söz konusu olabilecek. Buna FSRU terminal projelerini de eklediğimizde Türkiye’nin talebinin çok üzerinde bir gaz girişine sahip olacağını görüyorum.
Comments
Post a Comment